Hoog tijd om een nationale circulariteitskleur te bekennen

Het plenaire gedeelte begint interessant. Volle zaal, paar honderd man, verwachtingen zijn hoog. Circulariteit is populair. De presentator vraagt: “Wat verwacht u van vandaag?”. Een ontwikkelaar antwoordt: “Ik wil specifiek, toepasbaarheid, weg van de abstractheden”. Zijn antwoord is tekenend voor het probleem van het begrip circulariteit.

Eva Gladek, CEO en oprichter Metabolic, gaat in haar presentatie toch weer voor holistisch en abstract. Zeven karakteristieken van een circulaire economie komen voorbij, waaronder naast materiaal- en energiekringlopen ook onderwerpen als biodiversiteit, cultuur en gezondheid. Haar boodschap is tweeledig. Ten eerste moet je het holistische concept van de circulaire economie begrijpen, voordat je adequaat in een project kunt kiezen voor een focus op het begrip circulariteit.

Ten tweede moeten makers begrijpen dat hun project, bijvoorbeeld een gebouw, een globale impact heeft. Ecosystemen, maar ook de economie en (productie)ketens, zijn naast lokaal ook globaal van aard. Je kan door keuzes voor jouw gebouw negatief of positief bijdragen aan het welzijn van andere delen in de wereld en de transitie naar een circulaire economie. Vergeet dat niet.

Hoop en duidelijkheid

Edwin van Noort, programmamanager DGBC, praat ons bij over de ontwikkelingen rondom BREEAM (de Building Research Establishment Environmental Assessment Method, een beoordelingsmethode om de duurzaamheidsprestatie van gebouwen en gebieden te bepalen). Meetbaarheid en monitoring van circulariteit is een belangrijk aandachtspunt, wat ze op de korte termijn willen toevoegen aan de BREEAM-systematiek.

Het verhaal van Elphi Nelissen, hoogleraar Building Sustainability Technische Universiteit Eindhoven en voorzitter van het transitieteam Circulaire Bouweconomie, geeft de meeste hoop en duidelijkheid. In feite presenteerde ze het opgestelde rapport ‘Transitie Agenda Circulaire Bouweconomie’. Juni dit jaar zal het kabinet ingaan op de voorstellen van dit rapport en eventueel de benodigde middelen voor vervolg beschikbaar stellen.

Het gaat echt gebeuren

Twee belangrijke zaken kwamen naar voren. Ten eerste het heldere uitgangspunt dat circulair vastgoed gaat over het streven naar het verlagen van de milieubelasting van materialen. Herkomst en herbruikbaarheid van materialen staan hierbij centraal. Dit geeft richting en biedt concreet handelingsperspectief, in tegenstelling tot het holistische gedachtegoed van Eva Gladek.

Ten tweede de reeks speerpunten die gedefinieerd zijn om een circulaire gebouwde omgeving in 2050 te kunnen realiseren. Het geeft een goed overzicht van wat er moet en (zo is de verwachting van de hoogleraar) daadwerkelijk gaat gebeuren. Bijvoorbeeld: een verplicht materialenpaspoort, alle overheidsuitvragen vanaf 2023 volledig circulair, alle overheidsaanbestedingen vanaf 2030 volledig circulair, en subsidies voor pilotprojecten. Kortom, beste markt, circulariteit gaat op de korte termijn – naast alle andere duurzaamheidsthema’s – écht gebeuren.

Meetbaarheid circulariteit in de kinderschoenen
Daarnaast waren er vele workshops, zoals ‘Circulariteit meetbaar maken’. Hierbij valt op dat iedereen nog aan het zoeken is. Dutch Green Building Council ontwikkelt met partners een framework voor circulaire indicatoren. Vooralsnog neemt BREEAM circulariteit namelijk onvoldoende mee. Zo neemt de methode het behouden van technische en biologische kringlopen niet mee. De grote vraag is dan: hoe meet, beoordeel en toets je bijvoorbeeld remontabiliteit als onderdeel van hergebruik? Kortom, de meetbaarheid van circulariteit staat nog in de kinderschoenen en iedereen zoekt naar een oplossing. 

Circulariteitskleur bekennen
Er wordt hard gewerkt aan de concretisering en meetbaarheid van circulariteit in de gebouwde omgeving. De verwachting is dat circulaire aanbestedingen en uitvragen de komende jaren langzaamaan de norm worden. Wat circulariteit voor de bouw betekent, weten we intussen wel. Maar hoe hier per project adequaat keuzes in te maken en hoe dit gemeten en getoetst kan worden, is een volgende. Projectontwikkelaars hebben hun handen vol aan andere thema’s als de woningbouwdruk, energie, water en mobiliteit. Het wordt hoog tijd om op nationaal niveau kleur te bekennen voor de concretisering en meetbaarheid van circulariteit, zodat minimale eisen gesteld kunnen worden. Anders zal circulariteit altijd maar bij praten en een symbolisch kaarsje blijven. Laat de geloofwaardigheid van het begrip dat nou net niet kunnen hebben.

Coverfoto: Roos Trommelen