1 tot 2 centimeter per jaar. Dat is de snelheid waarmee de bodem in veenweidegebieden kan dalen. Het leidt onder meer in gebieden in Zuid-Holland tot de nodige problemen. Wethouder Hilde Niezen van Gouda zegt eind vorig jaar tijdens de online bijeenkomst ‘Samenwerken aan stevige steden op slappe bodem’ dat zij in haar gemeente voortdurend bezig met het verhelpen van verzakkingen. “Als we de bodem op de ene plek hebben opgehoogd, dan verzakt het elders weer.”

Verzakkingen en CO2-uitstoot 

Volgens bouwkundig ingenieur Dick de Jong speelt het probleem elders ook: 40 tot 60 duizend Rotterdamse woningen die op houten palen zijn gebouwd lopen risico op ernstige verzakking. “Als het ons niet lukt om aan preventie te doen, dan zijn we over 20 jaar zo’n 40 miljard euro kwijt om de schade te compenseren.” Hij baseert zich daarbij op berekeningen van onderzoeksinstituut Deltares.

Naast verzakkingen van woningen betekent bodemdaling van veenweidegebieden ook een forse CO2-uitstoot. Volgens ecoloog Bas van Riet gaat het in het landelijke gebied om zo’n 20 ton CO2 per hectare per jaar. “Dat staat gelijk aan ongeveer 130 duizend autokilometers.” Door het grondwaterpeil te verhogen klinkt het veen minder in en kan de CO2-uitstoot beperkt worden. Dit heeft echter grote gevolgen voor de landbouw.

Hoewel er onder invloed van het Klimaatakkoord meer aandacht is voor bodemdaling in het landelijk gebied is dit voor het stedelijk gebied nog te weinig het geval, aldus Niezen: “En dat terwijl de urgentie er wel is, want het aantal verzakkingen neemt toe. Maar het gaat niet alleen om bodemdaling, maar ook om problemen als wateroverlast, vocht, hitte en droogte.” Volgens de wethouder voltrekt zich een ramp in slow motion.

Rijk moet regie nemen

Om de problemen als gevolg van bodemdaling tegen te gaan zal het Rijk meer dan nu een ‘faciliterende en ondersteunende rol’ moeten spelen in termen van regelgeving, vindt Frans van de Ven van onderzoeksinstituut Deltares. Niezen denkt dat de opgave dermate groot is dat naast het Fonds Duurzaam Funderingsherstel ook een investeringsprogramma nodig is.

Steden als Gouda, Schiedam, Zaandam en Woerden zien de urgentie inmiddels wel, maar het ontbreekt vaak nog aan een integrale aanpak, zegt Van de Ven. “Het is vaak of wateroverlast of verduurzamen, maar juist al deze verschillende klimaatthema’s zouden tegelijkertijd aangepakt moeten worden om ook echt verschil te kunnen maken”. Peter Boelhouwer, hoogleraar Housing Systems aan de TU Delft, denkt dat er juist voor nieuwe gebiedsontwikkelingen in gebieden met slappe bodem een rol weggelegd is voor een coördinerend ministerie van volkshuisvesting of ruimte, dat kan sturen op een integrale aanpak waarin woningbouw, klimaatadaptatie en energietransitie samen opgaan. 

Cover: Luchtfoto Woerden centrum - Woerrden Marketing, 2013