Go column cover 2

Laat omgevingsvisie geen oude wijn in nieuwe zakken zijn

30 oktober 2019

3 minuten

Opinie Briljante vergezichten en prachtig beeldmateriaal sieren de structuurvisies van de overheid. Het moet voor bestuurders een feestje zijn geweest om dit ambitieuze beleid vast te stellen. Deze structuurvisies moeten, zoals de Omgevingswet voorschrijft, tussen nu en 2024 allemaal worden vervangen door spiksplinternieuwe omgevingsvisies.

Ambtenaren zijn dus gretig aan de slag gegaan, schrijven wollige teksten en bedenken creatieve processen. En dat gaat goed, want beleid maken, dat kunnen we wel! 

Maar als je het genoegen hebt om de eerste schetsen van omgevingsvisies te lezen, dan lijken ze verdacht veel op hun voorgangers, de structuurvisies. Op de actualisering van enkele maatschappelijke opgaven na, is het allemaal meer van hetzelfde. 

Waarom ambtelijke capaciteit, uren van participanten en vooral veel geld stoppen in een nieuwe omgevingsvisie als je hetzelfde kunt bereiken met een de oude visie? Dat kan de wetgever toch niet bedoeld hebben met de paradigmawisseling van de Omgevingswet? Zien we iets over het hoofd? 

Om te beginnen bevat een omgevingsvisie een beschrijving van de hoofdlijnen van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving en dat is meer dan alleen de voorgenomen ontwikkeling. Die beschrijving dient ook in te gaan op het gebruik, het beheer, de bescherming en het behoud van het grondgebied. 

Ook gaat de omgevingsvisie in op de sturingsfilosofie van het vaststellende bestuursorgaan en daarmee op de eigen rol bij de realisatie van die visie en de voorziene rol van anderen. Op die manier vindt de beleidsuitwerking en uitvoering in samenhang plaats. Die uitwerking kan via programma’s of andere beleidsinstrumenten. 

Dat is nog eens een mooi principe van de Omgevingswet. Als beleid wordt vastgesteld, mag je er ook vanuit gaan dat er actie wordt ondernomen om de doelen van dat beleid te halen. 

In een omgevingsvisie wordt vermeld hoe die uitwerking en uitvoering zal worden vormgegeven, waarbij programma’s worden aangekondigd of tegelijkertijd met de visie worden uitgebracht. Daarnaast kan in de omgevingsvisie worden opgenomen welke sturingsinstrumenten (economisch, financieel, juridisch, beleidsmatig, communicatief) een bestuursorgaan daarvoor wil inzetten. Zo wordt voor iedereen duidelijk hoe en met inzet van welke bevoegdheden en instrumenten de realisatie van het beleid zal plaatsvinden. 

Klinkt allemaal heel logisch, maar in de huidige structuurvisie-praktijk blijkt het daar nou juist vaak aan te schorten.

En als kers op de Omgevingswet-taart kunnen verantwoordelijke bestuursorganen straks ook door derden worden aangesproken op het al of niet realiseren van omgevingswaarden, kwaliteiten en projecten en op de uitvoering van beleid dat is vastgelegd in omgevingsvisies. Monitoring en de beschikbaarstelling van gegevens daaruit is hierbij van wezenlijk belang. 

Kortom, een omgevingsvisie kan net als structuurvisies briljante vergezichten bevatten, maar moet vooral realistische doelen stellen. Een bevoegd gezag kan er namelijk op worden aangesproken, waarna het ook nog eens de bijbehorende haalbaarheidsgegevens beschikbaar moet stellen.

Een omgevingsvisie is geen oude wijn in nieuwe zakken of nieuwe wijn in oude zakken. Overheid, zeg niet alleen wat je doet, maar doe ook wat je zegt. En juist op dit punt hebben omgevingsvisies nog een flinke slag te maken.


Cover: ‘Go column cover 2’


Sarah Ros

Door Sarah Ros

Strategisch adviseur fysieke leefomgeving en Omgevingswet


Meest recent

Droge kreek tijdens de hete zomer door AnoukHPhotography (bron: Shutterstock)

Het wordt iets minder droog in Brabant, maar de strijd om het (grond)water begint nu pas

Drie jaar geleden luidde de Adviescommissie Droogte de noodklok inzake de droogte in de provincie Noord-Brabant. Is er al iets gebeurd is met de adviezen. Slaagt men er al in het water beter vast te houden?

Analyse

13 oktober 2025

Tramkade.jpg door Gemeente Den Bosch (bron: Gemeente Den Bosch)

Casus Tramkade Den Bosch: hoe duidelijke spelregels (en een portie lef) een gebiedsontwikkeling verder helpen

Na tien jaar experimenteren gaat de gebiedsontwikkeling Tramkade in Den Bosch een nieuwe fase in. Voormalig wethouder Mike van der Geld en projectleider Maarten de Wolff vertellen hoe duidelijke regels dat proces in goede banen moeten leiden.

Casus

13 oktober 2025

Station Haarlem door DNieuwland (bron: shutterstock)

Rli: Gebiedsontwikkelaars, vergeet de overheidsdeelnemingen niet

Publiek-private samenwerkingen zijn niet meer weg te denken uit het vakgebied. Maar vergeet als gebiedsontwikkelaar ook het instrument van overheidsdeelnemingen niet, adviseert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur in een nieuw advies.

Interview

9 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op