amsterdam houthaven 44

Vijf uitdagingen voor aardgasvrije wijken

15 februari 2019

3 minuten

Opinie Waar politiek Den Haag nog over elkaar heen buitelt voor de gevolgen van het klimaatakkoord voor de Nederlandse huishoudens, leren wij bij Over Morgen in de eerste wijkaanpakken hoe je daadwerkelijk een aardgasvrije gebouwde omgeving realiseert. Via onze ervaringen signaleren we vijf uitdagingen.

1. Keuze voor focus op duurzame warmte of integrale wijkaanpak
Kies je voor een zo geruisloos mogelijke aanleg van een duurzaam warmtenet waarbij de focus volledig ligt op een snelle aanleg van de benodigde infrastructuur? Of gebruik je het momentum om ook koppelkansen voor de realisatie van een toekomstbestendige wijk te benutten, zoals vernieuwen en klimaatadaptief maken van de openbare ruimte of organiseren van deelmobiliteit. 

Een integrale aanpak heeft voordelen. Geldstromen en beschikbare menskracht kunnen worden gecombineerd, het kan particuliere eigenaren over de streep trekken om daadwerkelijk over te stappen op duurzame warmte, en werkzaamheden in de publieke ruimte kunnen op elkaar worden afgestemd. Maar wat zijn de gevolgen voor de haalbaarheid en doorlooptijd van het project? En wat heeft écht prioriteit voor de bewoners zelf? Experimenteren is vooralsnog het credo, want het is voor elke wijk anders. 

2. Opzetten van een goede projectstructuur en governance
Hoe je samen de wijkaanpak organiseert, moet recht doen aan de bijdrage die elk van de stakeholders moet of wil leveren. Het aantal betrokken partijen in de wijken is groot, en elk van hen heeft te maken men een eigen interne dynamiek en besluitvormingsstructuur. De gemeente is een logische regisseur, maar komt niet weg met een rol als alwetende dirigent. Zij wil die rol in de praktijk ook niet. Elk van de betrokken stakeholders heeft specifieke expertise die broodnodig is om de wijkaanpak tot een succes te maken. 

3. Het ontwikkelen van een goede communicatie- en participatiestrategie
Je wilt voorkomen dat elk van de partners zelfstandig en zonder afstemming in de wijk communiceert, dus is een gezamenlijke strategie nodig. Belangrijk hierin is dat er op zorgvuldige wijze een netwerk in de wijk wordt aangelegd en dat bewoners en ondernemers écht zeggenschap wordt geboden. Hoe dat gebeurt, is sterk afhankelijk van de situatie in de wijk.

4. Het samenstellen van een goed pakket voor hulp aan particuliere eigenaren
Het is essentieel om eigenaren zoveel mogelijk te ontzorgen gedurende het hele proces. Kom dus met financieringsconstructies en middelen die ook echt op korte termijn beschikbaar zijn. Rondom het klimaatakkoord wordt veel gesproken over objectgebonden financiering, maar de realiteit is dat deze de komende jaren nog niet op grote schaal beschikbaar is. Wat zijn de alternatieven op de korte termijn? Een gemeentelijke duurzaamheidslening via Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn)? Afspraken met de lokale Rabobank? Een landelijke regeling? De praktijk leert dat de overstap naar aardgasvrij nog nergens volledig rendabel is. Voor oplossingen op de korte termijn blijven ook subsidies zoals die voor de BZK-proeftuinen nodig.

5. Tijdige en secure afstemming van de werkzaamheden in de ondergrond
De aanleg van een warmtenet heeft een heel andere snelheid dan bijvoorbeeld de vervanging van riolering. Wettelijk zijn er regels voor de omvang en doorlooptijd waarbinnen infrastructuur wordt vervangen. En wanneer gaan die gasleidingen er dan uit? De kans is groot dat gedurende de wijkaanpak de openbare ruimte meerdere keren open moet en dat er tijdelijke bestrating moet worden aangelegd. Dit brengt extra kosten met zich mee, meer dan als de gemeente alleen de riolering vervangt en vervolgens de openbare ruimte in één keer vernieuwt. Is het dan nog steeds verstandig de werkzaamheden te combineren? In elk project moeten dit soort afwegingen zorgvuldig gemaakt worden, zowel om kostenefficiëntie te verhogen als om de bewoner zoveel mogelijk te ontlasten.

Deze blog verscheen eerder op overmorgen.nl


Cover: ‘amsterdam houthaven 44’


maarten de vries over morgen

Door Maarten de Vries

Adviseur Gebiedsvernieuwing bij Over Morgen


Meest recent

Hans-Hugo Smit Column Cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Matthijs van Roon)

Hugo, Hoyte, Kate and the Donald

Meer regie, wie is er tegen? We houden van krachtige teksten en beelden. Maar laten we ons nog wel regisseren? Hans-Hugo Smit prijst Hugo de Jonge maar vreest voor de uitvoering van zijn wet Versterking Regie Volkshuisvesting.

Opinie

18 maart 2024

Hotel New York in Amsterdam door ColorMaker (bron: Shutterstock)

Stedelijke identiteit en gemeenschapsvorming op gemeentelijk niveau

Veel (lokale) bestuurders maken graag aanspraak op ‘stedelijke identiteit’. Maar wat hebben de bewoners aan zo’n beeld, kunnen zij samen met de bestuurders dan ook de stad maken? Planoloog Frank van den Beuken zocht het uit.

Analyse

18 maart 2024

Arnhem door Marcel Rommens (bron: shutterstock)

Gevraagd: buitenlands kapitaal om de Nederlandse woningbouwambities te realiseren

Om in de komende jaren voldoende middeldure woningen te bouwen, is buitenlands kapitaal nodig. Cushman & Wakefield onderzocht hoe het investeringsklimaat voor internationale institutionele beleggers verbeterd kan worden.

Onderzoek

15 maart 2024