Met de energietransitie de businesscase in gebiedsontwikkeling sluiten

Het Ommelander Ziekenhuis Groningen (OZG) zit in een spagaat. De nieuwbouw van een aantal jaar geleden heeft er niet alleen voor gezorgd dat 1300 mensen een schitterende werkplek hebben, het betekent ook dat 11.000 buurtbewoners weer binnen de kritieke grens van drie kwartier rijafstand naar een spoedafdeling van een ziekenhuis wonen. Alleen hangen de peperdure leningen die zijn afgesloten voor het realiseren van de nieuwbouw als molensteen om de nek van de bestuurders.

Samen met energiebedrijf Powerfield komt het bestuur van het ziekenhuis met een opmerkelijk voorstel, zo schrijft NRC. Powerfield wil 20 miljoen euro in het OZG steken en 5 miljoen euro vrijmaken voor een regionaal gezondheidsfonds waar bewoners voorstellen voor kunnen indienen. In ruil daarvoor wil het bedrijf 250 hectare grond, zo’n vijfhonderd voetbalvelden, ergens anders in de gemeente volleggen met zonnepanelen. Het ziekenhuisbestuur lobbyde het afgelopen jaar bij lokale gemeenteraadsleden in het Groningse Oldambt om ze warm te maken voor de deal.

Failliet

De energietransitie als middel om de businesscase in gebiedsontwikkeling te kunnen sluiten. In NRC reageren diverse betrokkenen op het opmerkelijke plan. Een raadslid noemt de lobbypoging ‘creatief, maar ik krijg er tegelijk een beetje hoofdpijn van’. Een collega omschrijft de deal als ‘een mes op de keel’, ‘onfris’ en een ander omschrijft de deal als de wereld op de kop. “Dit moet landelijk opgelost worden vanuit Den Haag. Laat hen het ziekenhuis steunen.”

Aan RTV Noord laat PvdA-kamerlid Henk Nijboer weten Kamervragen te gaan stellen over de kwestie. “Een ziekenhuis redden met een zonnepark? Dit is koehandel. Een ziekenhuis is er om mensen beter te maken, dat is geen energiebedrijf. Verstrengel die zaken niet, dat is een recept voor ellende. Als een ziekenhuis in geldnood komt, moet er gekeken worden naar de provincie en het Rijk. Niet naar een zonnepark.” In het Dagblad van het Noorden stelt het ziekenhuisbestuur dat er gezocht is naar “niet voor de hand liggende oplossingen” voor de financiële problemen en dat het ziekenhuis failliet gaat zonder het zonnepark.

Geen taak lokale overheid

“Een ondernemende instelling in gebiedsontwikkeling kan ik waarderen, maar dit is mixen en mengen van verschillende verantwoordelijkheden.” Aeisso Boelman, partner bij Fakton Consultancy en financieel expert gebiedsontwikkeling, zet zijn vraagtekens bij de Groningse deal. “De bekostiging van ziekenhuizen is geen gewenste taak van de lokale overheid. Er worden met het zonnepark en de financiële situatie van het ziekenhuis twee zaken gekoppeld die niets met elkaar te maken hebben. Het zou veel beter zijn als de energieleverancier zou bijdragen aan de exploitatie van het ziekenhuis door bijvoorbeeld zonnepanelen op het gebouw zelf te leggen. De opgewekte energie kan direct door het ziekenhuis worden gebruikt. Zo’n combinatie zou ik snappen. Maar je kunt als gemeente jouw planologische verantwoordelijkheid niet met geld afkopen. Je moet als gemeente zelfstandig een beslissing over die bestemming nemen. En zo’n ondernemer heeft helemaal niet het recht te bepalen waar zijn zonnepanelen komen.”

Dat er sprake is van het koppelen van de energietransitie aan gebiedsontwikkeling moet volgens Boelman juist worden aangemoedigd. Alleen niet op deze manier. “Een ontwikkeling binnen gebiedsontwikkeling waar ik heel blij van word, is dat er steeds meer stromen aan elkaar worden gekoppeld. Bij steeds meer moderne gebiedsontwikkelingen wordt integraal nagedacht over het energieconcept, de afvalverwerking en de bereikbaarheid. Het gaat om het verlengen, integreren en verbreden van de opgaven om tot een haalbare businesscase te komen, heel slim en verstandig.”

Transparantie

Daarnaast laakt Boelman het gebrek aan transparantie waar volgens hem binnen deze deal sprake van is. Waar wordt de 20 miljoen precies voor gebruikt? Is dat een marktconforme prijs voor de grond, is het een afspiegeling van de bijbehorende opbrengsten in de komende jaren? Het zijn allemaal vragen waar (nog) geen antwoord op is.

“Dit soort transacties moet altijd transparant zijn. Het is in het verleden ook vaker gebeurd bij bijvoorbeeld noodlijdende theaters en voetbalclubs. Er werd in die situaties geen directe subsidie verleend door de gemeente, maar de gemeente hielp bijvoorbeeld door niet-marktconform aan te kopen, verkopen of verhuren. Dat is eigenlijk verborgen subsidie.”