platform voor kennis, nieuws en opinie
Door Alexandra den Heijer
1 mrt 2008 - Globalisering van de kenniseconomie, de plaatsonafhankelijkheid van primaire processen door technologische veranderingen en de toenemende mobiliteit van talentvolle studenten en wetenschappers. Het zijn megatrends die de context van het hoger onderwijs wereldwijd hebben veranderd. Ook de Nederlandse universiteiten zoeken naar middelen om ‘high potentials’ aan te trekken en te binden. Voor de campus blijkt – zeker gezien toegenomen plaatsonafhankelijkheid - een verrassend belangrijke rol weggelegd.
Wie een Amerikaanse universiteit bezoekt, wordt doorgaans ontvangen in de mooiste gebouwen op de campus. Dit zijn dezelfde gebouwen die op de website en in de documentatie prijken ter ondersteuning van het zorgvuldig bewaakte imago. Mocht de gastheer vragen om nog even naar zijn werkkamer mee te lopen voor diezelfde documentatie, dan openbaart zich de differentiatie in kwaliteit op de campus. Zowel in kwantiteit als in kwaliteit blijkt de Nederlandse wetenschapper de betere werkplek te hebben, ook bewaakt door de Arbowet. Maar het duidelijke onderscheid tussen front-office en back-office is een campusstrategie die ook steeds meer bijval krijgt van Nederlandse universiteiten. Dit blijkt uit onderzoek in samenwerking met de vastgoedmanagers van veertien Nederlandse universiteiten, waaruit meer trends af te leiden zijn.
Het onderscheid tussen front- en back-office lijkt synoniem voor ‘mooi’ versus ‘functioneel’, maar er speelt meer. Rond de back-office die het grootste deel van de universitaire vastgoedvoorraad beslaat, zijn diverse ontwikkelingen te signaleren. De bezetting van deze ruimten – veel kantoorruimte, onderwijsruimte voor het reguliere onderwijs en laboratoria – is laag. ICT ontwikkelingen hebben onderzoek (deels) uit de laboratoria naar kantoorwerkplekken verplaatst. Ook hebben medewerkers en studenten meer alternatieve werkplekken gekregen: thuis, in studielandschappen, op informele ontmoetingsplaatsen, in de trein en in cafés in de binnenstad. Niet voor niets wordt het eigen territorium van de medewerker – soms op grote schaal in eenpersoonskamers – binnen vele universiteiten in binnen- en buitenland ter discussie gesteld. De middelen die worden besteed aan de relatieve grote ‘footprint’ van het individu staan ook in het kader van duurzaamheid onder druk. Veel liever reduceert de universiteit van de toekomst het ruimtegebruik in de back-office ten gunste van het investeringsniveau voor de front-office: plaatsen waar veel gebruikers en vooral bezoekers komen. Als het ruimtebeslag van ‘functioneel’ kan worden gereduceerd, dan zijn er meer middelen voor ‘mooi’.
Zie bijlage voor de volledige publicatie.
