Naar een lerende stad voor iedereen

16 januari 2015

3 minuten

Verslag Sinds 2008 is de mens een stedelijk soort, is het internet volledig mobiel geworden en gaat het web niet meer over virtuele maar fysieke plaatsen. De ontvanger van het TU Delft eredoctoraat, Anthony Townsend, schetst een duidelijk vertrekpunt voor de discussie over slimme steden die op de Dies Natalis van de TU Delft werd gevoerd.

Intelligent Cities: moving forward

Volgens Townsend (New York University) zijn die steden plekken waar digitale technologie gebruikt wordt om tijdloze stedelijke problemen aan te pakken. Die problemen zijn zelden van technologische aard. Het zijn ‘wicked problems’ van sociale, economische en ecologische aard.

Te vaak is slimme technologie in de stad een doel op zich. Arjan van Timmeren (TU Delft) verwoordt dit technologisch solutionisme in zijn Diesrede als ‘ubikquity’. Een absoluut geloof in de kracht van ICT om kant-en-klare oplossingen te ontwikkelen voor complexe sociale problemen.

Van Timmeren schetst een hoopvol alternatief, de ‘illuminated city’. Een stad die gericht is op stedelingen, wordt gedefinieerd door gemeenschappen en open source is.

‘Illuminated cities’:
- Gebruiken technologie om democratie en decentraal bestuur te verbeteren;
- Ondersteunen individuele en collectieve autonomie en maken participatie in stedelijke planning mogelijk;
- Stellen de privacy van stedelingen veilig en beschermen hen tegen vermarkting van hun datasporen.

Meer inclusief

Steden als Masdar City (Abu Dhabi) en Songdo (Zuid-Korea) bewijzen dat de technologisch slimme stad maakbaar is. Maar zorgt de voorwaarde om in te loggen op netwerken niet per definitie voor uitsluiting? In een staat van ‘ubikquity’ ligt groeiende ongelijkheid en versplintering op de loer.

Naar een lerende stad voor iedereen - Afbeelding 1 — Songdo. Volgens Van Timmeren een extreem dure representatie van een top-down-droom.

Volgens Townsend ligt de uitdaging bij het slim en inclusief maken van de bestaande stad. Hij noemt het ‘re-wire’, de draden opnieuw verbinden. Inclusiviteit is volgens hem te bevorderen door open informatie-architectuur, interpreteerbare modellen en een focus op ethiek in het ingenieursonderwijs.

Nieuwe wetenschap

Volgens Townsend is de slimme stad niet meer het speelveld van de internationale ICT-multinationals. De stad is in handen van de slimme stedeling. Dat vraagt volgens hem om een nieuw soort digitale masterplanning en een nieuwe wetenschap van steden.

Townsend hamerde op de rol van onderwijs in de ontwikkeling van slimme inclusieve steden. Hoe wordt dat georganiseerd? Wat moeten studenten leren en hoe wordt kennis gedeeld?

Tijdens de Dies werd herhaaldelijk gerefereerd aan het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions, een gezamenlijk initiatief van TU Delft, Wageningen UR en het Massachusetts Institute of Technology. Met Amsterdam als proeftuin heeft AMS een unieke positie om de antwoorden op die vragen te ontdekken. Van Timmeren concludeert: ‘To be an engineer is not enough to be an engineer’.

Naar een lerende stad voor iedereen - Afbeelding 2 — Diagram van http://amsterdamsmartcity.com/projects/detail/id/78/slug/city-zen?lang=nl

Anthony Townsend is Senior Research Scientist aan het New York University’s Rudin Center for Transportation Policy and Management. Hij is auteur van het boek ‘Smart Cities: Big Data, Civic Hackers, and the Quest for a New Utopia’ (2013).

Arjan van Timmeren is hoogleraar Environmental Technology & Design aan de TU Delft & Lead Principal Investigator bij het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions. Tijdens de Dies Natalis presenteerde hij het boek: ‘Ubiquity & the Illuminative City. From Smart to Intelligent Urban Environments’.