“Die vergelijking met het Nationaal Restauratiefonds is niet toevallig,” zegt Joop Schaminée. “Want net zoals er bij het onderhoud van Rijksmonumenten sprake was van fors achterstallig onderhoud, is er ook bij het natuurbehoud sprake van fors achterstallig onderhoud. Bijna de helft van ons stenen erfgoed verkeerde een kleine halve eeuw geleden in zeer slechte staat, en op dit moment geldt hetzelfde voor ons natuurlijk erfgoed. Daar waar de staatssecretaris schrijft dat we al een robuust natuurnetwerk hebben, maar dat we nog wat meer moeten doen om de achteruitgang helemáál te stoppen, zijn wij van mening dat er nog heel veel werk zit in natuurrestauratie. Alleen al om aan onze internationale verplichtingen te voldoen is dat nodig”.
Het optimisme uit de Natuurvisie van de rijksoverheid (getiteld: ‘Natuurlijk verder’) delen van Vollenhoven, Van der Zande en Schaminée dus niet zo maar. Ondanks de financiële beperkingen van deze tijd slagen zij erin oplossingen voor te stellen die misschien voor een fundamentele verbetering kunnen zorgen. Ze hebben twee pijlen op hun boog: zij willen de beleidsmatige versnippering aanpakken en een nieuwe wijze van financiering invoeren. “Het Nederlandse landschap bestaat uit een wirwar van kleine, middelgrote en grote natuurgebieden onder heel verschillende namen,” zegt Joop Schaminée. “Met allemaal verschillende eigenaren, statussen, subsidies en beheerdoelstellingen. En dat alles tegen de achtergrond van internationale verplichtingen. Conform het monumentenbeleid willen we naar een heldere driedeling van natuurgebieden in Rijksnatuurmonumenten, Provinciale natuurmonumenten en Gemeentelijke natuurmonumenten, waarmee meteen de verantwoordelijkheden helder zijn.”
Ook voor de financiering spelen de auteurs leentjebuur bij Monumentenzorg. De bestaande subsidiepot wordt omgezet in een ‘revolverend fonds’. Daaruit worden leningen voor natuurbehoud verstrekt, in plaats van subsidies. Rente en aflossingen vloeien terug in het fonds waardoor dat weer beschikbaar is voor nieuwe leningen. Joop Schaminée: “Doordat dit fonds niet door de overheid beheerd wordt, kan het ook niet ten prooi vallen aan politieke bezuinigingen of veranderende beleidsmatige prioriteiten. Wat overigens zeker niet wil zeggen dat er geen subsidie meer nodig is. En daar is ook helemaal niets mis mee.” Of de ideeën uitvoerbaar zullen zijn, wordt momenteel onderzocht in een aantal pilots.
