Nederland van boven -> Photo by Daria Nepriakhina on Unsplash door Daria Nepriakhina 🇺🇦 (bron: Unsplash)

NOVI-extra lijkt onontkoombaar

2 december 2020

3 minuten

Opinie Het debat eind september in de Tweede Kamer over de Nationale Omgevingsvisie zorgde voor frustratie bij emeritus hoogleraar Friso de Zeeuw. "Verbijsterend dat het parlement niet het laatste woord heeft bij de bepaling van visie en beleid voor de inrichting van ons land." Voor de aanpak van woningnood, energietransitie, stikstofcrisis en economisch herstel stelt hij een NOVI-Extra (NOVEX) voor.

Eind september besprak de Tweede Kamercommissie de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). De regering had de NOVI inmiddels al vastgesteld, dus dat roept gelijk de vraag op welke invloed de Tweede Kamer dan nog heeft. De parlementariërs voelden zelf ook nattigheid en vroegen de regering om de Tweede Kamer de mogelijkheid te geven om de NOVI aan te passen, met zogenaamde amenderende moties. Dat sluit aan op de huidige werkwijze bij de parlementaire behandeling van grote ruimtelijke nota’s. Minister Kajsa Ollongren stuurde de Kamerleden echter het bos in met de mededeling dat de aangenomen moties bij de eerste voortgangsrapportage worden ‘meegenomen’. Kenners weten: die verdwijnen in de Bermudadriehoek.

Japanse toerist

Verbijsterend dat het parlement niet het laatste woord heeft bij de bepaling van visie en beleid voor de inrichting van ons land in de komende decennia. Terwijl een roedel staatsrechtgeleerden zich druk maakt om de rol van de volksvertegenwoordiging bij de coronawet, heerst hier een oorverdovende stilte. Om nog een andere vergelijking maken: het zou toch ondenkbaar zijn als niet de gemeenteraad, maar B en W de omgevingsvisie vaststellen.

De Kamerleden stonden daarom voor de schier onmogelijke taak in een paar uur de volle breedte van de NOVI te bespreken en hun punten te maken. In de woorden van William Moorlag (PvdA): "Ik voel me als een Japanse toerist die in één dag heel Nederland moet doen."

Autistisch overheidscircus

De vragen en opmerkingen spitsten zich toe op de uitvoering van de NOVI. De parlementariërs hadden goed door dat daarin de zwakte van de visie schuilt. Alle bestaande sectorale financiële regelingen, deals, programma’s en bestuursovereenkomsten blijven in stand. Ze staan keurig opgesomd in het Uitvoeringsprogramma NOVI (pdf, eerst een paracetamol innemen alvorens met lezing te beginnen).

De Kamer sprak eensgezind over een bestuurlijke spaghetti. De minister heeft het momentum laten lopen om met haar kabinetscollega’s flink te snoeien en te integreren. Sterker nog: ze maakt de berg spaghetti nog groter door bijvoorbeeld ‘NOVI-gebieden’ te introduceren. Een volstrekt vaag instrument, zonder financiële middelen. Een nieuwe speeltuin voor ambtenaren van het derde echelon. En dan zie je dat gemeenten daar toch weer achteraan lopen, onder het motto: ‘wie weet, wellicht komt er toch nog geld bij’. En zo draait de beleidsmachine verder dol. Een autistisch overheidscircus waar de rest van de samenleving buiten staat. 

NOVEX

Het vragenbombardement van de Kamerleden beantwoordde de minister ongeïnspireerd met in- en uitpraten en het voorlezen van ambtelijke notities. Je merkt: deze minister is uitgeregeerd. Verbetering van de uitvoeringsstrategie zit er deze kabinetsperiode dus niet meer in. De inhoud van de NOVI heeft in de afgelopen vijf jaar wel aan betekenis gewonnen. Maar de maatschappelijke opgaven vragen nog een slag in scherpte. Ook dat zit er in deze kabinetsperiode niet meer in.

Omdat de urgentie van ‘nationale regie’ voor het aanpakken van woningnood, energietransitie, stikstofcrisis en economisch herstel in de komende maanden zal toenemen, lijkt een NOVI-Extra (NOVEX) onontkoombaar. Op het punt van die uitvoeringsstrategie hebben collega Co Verdaas en ik alvast wat voorwerk gedaan: Na wild west en sciencefiction op zoek naar de juiste film; naar een nieuw sturingsconcept voor de inrichting van Nederland. U weet wel.  

Dit artikel verscheen eerder op Stadszaken.nl

Cover: Photo by Daria Nepriakhina on Unsplash


Cover: ‘Nederland van boven -> Photo by Daria Nepriakhina on Unsplash’ door Daria Nepriakhina 🇺🇦 (bron: Unsplash) onder CC0 1.0, uitsnede van origineel


Friso de Zeeuw door - (bron: gebiedsontwikkeling.nu)

Door Friso de Zeeuw

Adviseur gebiedsontwikkeling en emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling TU Delft


Meest recent

Annius Hoornstra Column Cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Patrick van den Hurk)

Stemadvies: kies zelf voor ambitie en samenwerking

Een dag voor de verkiezingen komt columnist Annius Hoornstra met een stemadvies. Niet voor een stem op partij X of politicus Y, maar voor de professionals in het vakgebied. “Zet zelf je kruisje in een kwadrant op de assen ambitie en samenwerking.”

Opinie

28 oktober 2025

Zaandam door GLF Media (bron: shutterstock)

Nota Ruimte: naar een gedeeld beeld over de toekomst van onze leefomgeving

De Ontwerp-Nota Ruimte is uit: een voorlopig antwoord op de breed gedeelde oproep aan het Rijk om weer meer richting te geven aan de ruimtelijke ontwikkeling. Co Verdaas en Tom Daamen zijn positief, maar missen nog wel iets wezenlijkers.

Uitgelicht
Analyse

28 oktober 2025

Impressie Vogelvlucht vanuit Rijnhaven op de Gnephoek door gemeente Alphen aan den Rijn (bron: gemeente Alphen aan den Rijn)

Hoe publiek en privaat samen impasses doorbreken, de ervaringen van Gnephoek

De ontwikkeling van de Gnephoek vormt de aftrap van de nieuwe publicatiereeks ‘PPS in Gebiedsontwikkeling’. Rood, groen en blauw in de polder: wat kunnen andere gebiedsontwikkelingen leren van de aanloop die in de Gnephoek is gemaakt?

Uitgelicht
Casus

27 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op