Opinie Belanghebbenden bepalen straks of een ontwikkeling wel of niet past binnen de kaders van een omgevingsplan. De gemeenteraad heeft het nakijken. De Haagse vreugdevuren laten zien waartoe zo’n onderhandelingsproces kan leiden, waarschuwt columnist Ellen van Bueren.
Vooruitlopend op de Omgevingswet – mogelijk dankzij de Crisis- en herstelwet - heeft de gemeenteraad van Den Haag een omgevingsplan vastgesteld voor de Binckhorst. Tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer wees Van Gerven (SP) op het intensieve proces om in krap twee jaar tijd tot de vaststelling van dit 5000 pagina’s dikke plan te komen. Een voorontwerp met zes bijlagen in 2016, het ontwerp met wederom zes bijlagen in 2017, dan een half jaar later nog extra bijlagen met zienswijzen, factsheets over milieutechnische onderwerpen en aanvullende rapportages. Het vereist nogal wat kennis, kunde en tijd van raadsleden om dit allemaal te kunnen doorgronden en beoordelen. De minister reageerde dat dit even wennen is voor raadsleden en daarom ook nu wat meer tijd kost. Zij juicht toe dat de raadsleden zich zo veel moeite hebben getroost.
Het proces om tot een omgevingsplan te komen kan dus best een flinke hobbel worden voor gemeenteraden. Waar zeggen zij ja tegen? Maar ook als het plan eenmaal is goedgekeurd, moeten zij de vinger aan de pols houden. Burgers en belanghebbenden kunnen niet rechtstreeks rechten ontlenen aan het omgevingsplan, zoals we bij het bestemmingsplan gewend waren. Bij het omgevingsplan wordt uitgegaan van de onderhandelingsvaardigheden van belanghebbenden: samen moeten die eruit komen of een ontwikkeling wel of niet past binnen het omgevingsplan.
Als richtsnoer zijn er regels die de ruggengraat van het omgevingsplan vormen, die weer worden gespecificeerd in beleidsregels. Het is aan de raad en aan de burger om op te letten of de uitkomsten van die onderhandelingen wel passen binnen het door de regels en beleidsregels geschetste toetsingskader in het omgevingsplan. Maar ook dat is best lastig. Ook de beleidsregels – zo zien we in het omgevingsplan van de Binckhorst – kunnen ruimte voor interpretatie laten. Daarnaast zijn beleidsregels veranderbaar. Een college van B&W kan zelfstandig besluiten beleidsregels te veranderen, zonder dat de raad daaraan te pas komt. Ook daar wordt sterk vertrouwd op de actieve rol van de raad en de actieve rol van burgers en belanghebbenden.
In geval van allemaal te goeder trouw handelende actoren met oog voor de beleidsregels en de achterliggende publieke belangen zou dat allemaal best mooi kunnen uitpakken, en verschaft het de flexibiliteit om in te springen en mee te bewegen met wenselijke ontwikkelingen. De Haagse vreugdevuren van de afgelopen jaarwisseling laten helaas zien waar onderhandelingen tussen belanghebbenden ook toe kunnen leiden.
Cover: ‘Ellen van Bueren’ door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)
Door Ellen van Bueren
Hoogleraar Management van Stedelijke Ontwikkeling aan de TU Delft
