“Met de nieuwe Omgevingswet worden regels voor ruimtelijke projecten gebundeld, waardoor het makkelijker wordt om projecten te realiseren. En dat is hard nodig. Wij wonen in een paradijselijk land. De hele wereld kijkt met bewondering en zelfs met enige afgunst naar hoe wij ons landje hebben ingericht. De bevolkingsdichtheid en de ligging onder de zeespiegel vereisen een gedegen planning van de leefomgeving. Daarom zijn er tal van wetten op lucht, water, bodem, flora en fauna en cultureel erfgoed. Alles is tot achter de komma beschreven en geregeld. Dat heeft ons veel goeds opgeleverd, maar er zit ook een keerzijde aan.”

Enorme kans

“Het gaat om een enorme systeemwijziging. Dat is een sprong in het diepe. Het is alsof je het tafelkleed wegtrekt onder een rijkelijk gedekte tafel. Er is niemand die exact kan overzien wat deze wet in de praktijk gaat betekenen en waar we mogelijk tegenaan gaan lopen. Dat brengt onzekerheid met zich mee. Maar ik zie het toch vooral als een kans. De Omgevingswet zal de verhoudingen in de vastgoedwereld ingrijpend veranderen. De gemeente gaat vooral faciliteren, terwijl ontwikkelaars hopelijk meer zullen initiëren. De belangrijkste winst is dat er meer speelruimte komt voor het ontwikkelen van mooie projecten, en dat eigen initiatief wordt beloond. Met de nieuwe wet kun je veel meer voor elkaar krijgen dan nu – als je het slim speelt. En ‘slim’ betekent in dit geval: het stuur pakken, je huiswerk doen, de vraag in de markt koppelen aan de opgaven waar de gemeente voor staat, samenwerkingsverbanden smeden en draagvlak creëren.” 

Sturen op doelen

“De nieuwe spelregels zijn een stuk globaler, waardoor er minder sprake zal zijn van conflicterende belangen. Momenteel zijn er ongeveer 55.000 bestemmingsplannen in Nederland, waarvan zo’n 25.000 ‘postzegelplannetjes’ van een paar woningen. Straks heeft elke gemeente één omgevingsplan voor het hele grondgebied. Dat betekent dat gemeenten meer gaan sturen op doelen in plaats van elke kavel separaat te bestemmen. Gemeenten werken aan grote thema’s als klimaatadaptatie en biodiversiteit. Dat regel je niet met 55.000 gedetailleerder bestemmingsplannen. Daar liep vernieuwing tot nu toe vaak op stuk. Gemeenten kwamen dan in de rol van scheidsrechter te zitten, gevangen tussen enthousiaste plannenmakers en bewoners die zich zorgen maakten. De kracht van de nieuwe Omgevingswet is dat die de verschillende partijen uitnodigt om elkaar te vinden op hoofdlijnen, en op een creatieve manier invulling te geven aan de gezamenlijke doelen.”

Berkelland

“Wat dat op kan leveren, is al te zien in Berkelland. Deze gemeente had drie jaar geleden unaniem de ambitie uitgesproken om in 2030 op eigen grondgebied CO2-neutraal te zijn. De vele initiatieven van ondernemers, burgers en maatschappelijke organisaties voor zonnepanelen en biovergisters werden echter in de kiem gesmoord, omdat er altijd wel iets niet paste in een van de vele bestemmingsplannen. Pas toen de gemeente besloot om één omgevingsplan te maken, kwam er een ongekende creativiteit los. Bewoners en bedrijven gingen met elkaar in gesprek en schaarden zich achter het streven van de gemeente, waardoor er een breed draagvlak ontstond. En de raad, die drie jaar lang op elk plan nee had gezegd, bood nu ruimte voor duurzame ambities. Dat scenario voorzie ik ook voor de rest van Nederland. Met deze wet gaan we echt stappen zetten op de belangrijke maatschappelijke thema’s! Overigens gaat dat wel in kleine stapjes. De Omgevingswet wordt weliswaar in 2021 van kracht, maar wordt pas in 2029 helemaal geïmplementeerd.’