De onderzoekers keken naar hoe grondbeleid ingezet wordt om de woningdoelstellingen te halen. Zij onderzochten wat de verhoudingen zijn tussen het gemeentelijk grondbeleid en verdichten en versnellen van de woningvoorraad. Hiervoor deden zij kwalitatief casusonderzoek in de gemeenten Zwolle en ’s-Hertogenbosch, en kwantitatief enquêteonderzoek binnen alle Nederlandse gemeenten. 

Spagaat

Het rapport concludeert dat gemeenten willen versnellen, maar aangeven dat het spaak loopt bij private partijen. Zij zouden niet genoeg mankracht en materiaal kunnen leveren. Deze private partijen geven op hun beurt aan dat het planproces efficiënter kan en dat vooral op binnenstedelijke locaties vaak veel weerstand ontstaat vanuit de omgeving. De kans op versnellen van de woningbouwproductie is hierdoor klein. 

De vele kwaliteitseisen vanuit de gemeente (zoals voor sociale woningbouw, duurzaamheid, beperkte bouw in groen) zorgen ervoor dat het gemeentelijk grondbedrijf in een spagaat komt. Aan de ene kant moet er op projectniveau voldaan worden aan deze kwalitatieve eisen, aan de andere kant moet het project betaalbaar blijven. 

Temper opportunisme

Bij binnenstedelijke ontwikkeling zijn het vaker private partijen die het initiatief nemen. Zij hebben als belangrijkste eis een haalbare businesscase en richten zich minder op de grotere ambities van de gemeente. Gemeente merken dat ze moeilijk alle ambities kunnen afdwingen, zeker als het zaken zijn die buiten het bestemmingsplan vallen, zoals voor duurzaamheid. 

De onderzoekers concluderen dat de woningbouwproductie versnellen niet mogelijk is zolang hieraan geen voorrang wordt gegeven boven andere doelstellingen. Het gemeentelijke grondbedrijf moet daarom het opportunisme van eisen temperen (zowel bij de politiek als bij de marktpartijen) en de focus leggen op de haalbaarheid van ruimtelijke plannen. 

Cover: X posid