“STOP met bouwen! Ontwikkelaars, stedenbouwkundigen, opdrachtgevers; sta eerst stil wat, waar en voor wie je bouwt.” Was getekend: conceptontwikkelaar Charlotte Ernst, die een van de vele instemmende reacties gaf op het onderzoeksartikel van mijn collega’s Céline Janssen en Tom Daamen over wat demografische trends betekenen voor gebiedsontwikkelaars. Blijkbaar leeft het gevoel dat de wereld van gebiedsontwikkeling soms ook maar wat doet, of juist handelt vanuit te veel zelfverklaarde zekerheden.

Met gepaste schroom (ik ben een journalist, en nog geen twee jaar betrokken bij dit domein) daarom dit pleidooi voor onwetendheid. Want laten we wel wezen: gebiedsontwikkeling is een extreem complex domein. Als adjunct-hoofdredacteur van deze site heb ik het afgelopen jaar enkele honderden artikelen (en vele duizenden meningen) gelezen. Als daar iets uit duidelijk wordt, dan is het wel dat diametraal tegenovergestelde opvattingen met evenveel overtuiging en feiten worden verkondigd. Bouwen moet in het groen / door verdichting! Mensen willen rijtjeshuizen / tiny houses / hoogbouw! Van het gas af kan zeer eenvoudig / op geen enkele manier! Digitalisering gaat alles / niets redden!

 Enzovoorts.

De enige rode draad die ik ontwaar in dit meningencircus, is de beperktheid van denken. Of het nou bouwers, onderzoekers, planners of economen zijn: veelal baseren zij zich op historische ervaringen, de huidige stand van de wereld en enkel hun eigen kennisdomein. Hun opvatting is daarbinnen 100% waar, maar in het grotere geheel der dingen daardoor uitermate subjectief (want persoonlijk), tijdelijk (want enkel nu geldig) en beperkt (want slechts rekening houdend met één domein).

En dat terwijl het om grote keuzes gaat. Wie nu met een gebiedsontwikkeling start, doorloopt een productietijd van zo’n 15 jaar, met daarna een gebruikstijd van (hopelijk) vele decennia. Hoe kun je vanuit een subjectief, tijdelijk en beperkt kader ooit met zekerheid weten hoe de wereld er over 15 jaar uitziet? En over 50 jaar?

Het zou daarom prachtig zijn als alle betrokkenen bij gebiedsontwikkeling hun beperkingen onderkennen. Dan ontstaat opeens ruimte voor flexibiliteit (verandert de tijd, dan verandert je project), complexiteit (laat andere experts jouw lacunes opvullen), objectiviteit (feiten, cijfers en andere databronnen vormen een prachtige aanvulling) en draagvlak (ja, meer mensen erbij betrekken maakt processen trager en stroperiger, maar beter voorkomen dan genezen, en alleen ga je harder maar samen kom je verder, dat werk).

Het afstappen van simpele oplossingen en grote zekerheden is één van de grote uitdagingen van deze tijd voor deze door wicked problems geteisterde wereld. Maar, zoals dat heet bij elke zelfhulpgroep: onderkenning van het probleem is de eerste stap richting de oplossing. Laten we in 2019 onwetendheid niet negeren, maar juist waarderen en vieren. Lang leve de onwetendheid!