Ellen van Bueren door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Polderen om de klimaatpijn eerlijk te delen

30 augustus 2022

3 minuten

Opinie Om uit de vele crises te komen waar Nederland in verkeert, haalt columnist Ellen van Bueren het oer-Hollandse poldermodel van stal. Niet om winst te verdelen maar om de klimaatpijn eerlijk te verdelen: “Het alternatief is een verzuurde samenleving met chagrijn, onderling venijn en gebrek aan solidariteit.”

De beleidscyclus, van formulering tot implementatie en bijstelling of beëindiging van beleid, heeft een vreemde wending genomen. Beleid wordt steeds vaker een ‘dossier’, dat na verloop van tijd verwordt tot ‘crisis’. De hoop dat de crisis zichzelf oplost, blijkt tevergeefs.

De problemen die het beleid trachtte op te lossen, worden dankzij het beleid alleen maar groter, met slapeloze nachten voor ambtenaren en ministers en soms verwoestende impact op het directe bestaan van getroffenen. “We zijn uitgepolderd, het poldermodel werkt niet meer”, is al snel de constatering.

De uitkomst van het geven en nemen resulteert niet langer in een win-win

Daar waar tijdens de verzuiling de lieve vrede werd bewaard door overleg tussen de toppen van de zuilen, werd die functie tijdens de hoogtijdagen van het polderen vervuld door koepels van werknemers, werkgevers en andere belangenorganisaties. Met geven en nemen werden compromissen en draagvlak gesmeed.

Waarom werkt dit niet meer en zijn we nu zo aan het voort- of zelfs vastmodderen in de polder? Dat zou zo maar eens kunnen liggen aan het gekeerde tij. De grenzen aan de groei, door de Club van Rome in 1972 al gesignaleerd, worden nu pas gevoeld. De uitkomst van het geven en nemen resulteert niet langer in een win-win.

De koopmanspraatjes waar we – tegen beter weten in, denk aan de dubbele doelstelling van Schiphol (meer vliegtuigen én een verbetering van het milieu) en het PAS, dat alvast anticipeerde op toekomstige vermindering van stikstofdepositie – lang in hebben geloofd, gaan niet meer op. Nu we het verlies niet meer op anderen (elders en/of volgende generaties) kunnen afwentelen, gaat het polderen niet langer meer over het verdelen van de winst maar over het verdelen van het verlies.

Polderen is hard nodig om het verlies eerlijk en op een democratische manier te verdelen en de verliezen voor ieder zoveel mogelijk te beperken en dragelijk te houden. Het alternatief is een verzuurde samenleving met chagrijn, onderling venijn en gebrek aan solidariteit.

Dat klinkt niet heel opbeurend. Kunnen we dit sombere verhaal nog opvrolijken? Jawel! Het is maar hoe je de term 'verlies' interpreteert. Gespiegeld aan de winst van onze onvolhoudbare economie, gaat het inderdaad om het verdelen van het verlies. En ook op individueel niveau zullen er flinke klappen vallen. Klappen die in Nederland voor de meesten overigens in het niet vallen bij de pijn elders op de wereld. Het biedt ons echter wel weer een leefbare planeet en een 'volhoudbare' economie. En als we een voorbeeld nemen aan de Finse premier en op zijn tijd een dansje doen of op een andere manier ontspannen en genieten, dan is de weg daarnaar toe ook nog best te doen.


Cover: ‘Ellen van Bueren’ (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Portret - Ellen van Bueren

Door Ellen van Bueren

Hoogleraar Management van Stedelijke Ontwikkeling aan de TU Delft


Meest recent

Parc Parijsch speelcircuit door AM Landskab (bron: AM Landskab)

Van kostenpost naar waardecreatie: groen als strategische troef

Hoe zorgen we ervoor dat groen volwaardig wordt meegenomen bij nieuwe uitbreidingslocaties? Anne-Mette Andersen oefende een jaar lang met diverse partijen in de provincie Utrecht. Ze zet haar lessen en de koppelkansen op een rij.

Onderzoek

14 februari 2025

Weekoverzicht week 6 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was een week van zoeken naar de beste balans

Deze week zoeken we op Gebiedsontwikkeling.nu naar het goede evenwicht: tussen plannenmakers en overheden, in de verhouding tussen maatschappelijke en financiële waarde en zelfs in opgewekte versus geconsumeerde elektriciteit op wijkniveau.

Weekoverzicht

13 februari 2025

Windmolenconstructie in Almere Pampus, Flevoland, Nederland. door Pavlo Glazkov (bron: shutterstock)

De balanswijk als oplossing voor netcongestie met de netbeheerder als gebiedsontwikkelaar

In Almere ontwikkelen netbeheerder, gemeente én private partijen een ‘balanswijk’, die een blauwdruk moet vormen voor energieneutrale wijken overal in Nederland.

Uitgelicht
Casus

13 februari 2025