Woensdag 18 december 2013, Raadhuis Ede

Ontslakken: hoezo?

De crisis in de bouw en in de gebiedsontwikkeling was aanleiding voor de sector om samen met het ministerie van BZK te werken aan een plan voor de sector. Dat plan kwam er en heet : Actieagenda Bouw (zie www.actieagendabouw.nl). Een van de 17 actieteams die werden ingesteld, was het Actieteam Ontslakken van Gebiedsontwikkeling. Onder leiding van prof.mr. Friso de Zeeuw kwam dit team met “40 wenken om bij gebiedsontwikkeling sneller, goedkoper en flexibeler te acteren” (zie ook www.gebiedsontwikkeling.nu / ontslakken). Met het verschijnen van de 40 wenken kwam er voor 8 gemeenten gelegenheid om met inzet van het inmiddels gevormde Expertteam Ontslakken aan de slag te gaan met een ontslakkingsaanpak binnen de eigen gemeente. “Andersom werken” is het motto. Niet eerst dikke programma’s van eisen, uitgangspunten, gedetailleerde beeldkwaliteitsplannen formuleren. Maar: er is een locatie en er is een initiatiefnemer; kunnen we, als het initiatief een toegevoegde waarde heeft voor de gemeente, dat initiatief ‘van nul naar eerste paal’ zien op te werken? Niet vooraf regels voor dat gebied opstellen maar werkende weg eventueel belemmerende regels zien te doorbreken, ontwijken, afschaffen of creatief toepassen. Dan is het eigenlijk ook weer gemakkelijker en leuker werken!

AANMELDEN

Programma

Gespreksleider:
Friso de Zeeuw, Praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft en directeur Nieuwe Markten Bouwfonds Ontwikkeling

13.30
Ontvangst met koffie

Welkom en opening

14.00
Friso de Zeeuw, Praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft en directeur Nieuwe Markten Bouwfonds Ontwikkeling

Visie en rol rijk

Stef Blok, Minister voor Wonen en Rijksdienst

Ontslakken: hoe en waarom

Marije Eleveld, Wethouder Gemeente Ede

Pauze

15.00

Ontslakkingssessies – nader kennis maken met de pilots:

15.30
A. Leiden en Ede
Zoekende naar eigen rol versus zoekende naar inbreng bewoners
B. Tilburg en Woerden
Houding en gedrag versus nu al goed bezig
C. Breda en Delft
Durven loslaten versus verantwoordelijk zijn
D. Schagen en Maassluis
Bestuurlijk geïnitieerd versus ambtelijk geïnitieerd

16.30
Einde sessies

Slotgesprek: hoe verder, wie durft?

Gesprek onder leiding van Friso de Zeeuw met de deelnemers in de zaal en met
- Flip ten Cate, Directeur Federatie Ruimtelijke Kwaliteit
- Bregje Kerssemakers, Lid Expertteam Ontslakken van Gebiedsontwikkeling
- Joost Möller, Wethouder Gemeente Tilburg
- Jessie Wagenaar, Senior gebiedsmarketeer Bouwfonds Ontwikkeling Regio Zuid

17.00
Gelegenheid tot napraten

Ontslakkingssessies

Regelvrij of juist wel regels om kansen te creëren?

Leiden:
Op het kantoren- en bedrijventerrein Lammenschans komt binnenkort 30.000 m2 leeg te staan. De gemeente heeft een ontwikkelvisie gemaakt en de markt is aan zet. Maar er gebeurt nog niet veel. Verlies voor iedereen. Waar ligt dat aan? Moet de gemeente het initiatief nemen, en welk initiatief is dat dan? Of ontbreekt er nog iets voor de marktpartijen? Kaders om herontwikkeling een kans te geven: is dat regelvrij of staat een ‘regelvrij tot stand gekomen visie’ juist verdere herontwikkeling in de weg omdat er geen aanleiding is voor marktpartijen om aan de slag te gaan?

Als ontwikkelaars en dorpsgemeenschap het eens zijn, maakt gemeente het mogelijk

Ede:
In de dorpskern Wekerom is op twee uitbreidingslocaties nog ruimte voor woningbouw. Er is nog steeds vraag en onlangs is de verkoop van nieuwbouw goed verlopen. Praktisch 100% van de nieuwbouw wordt steeds door inwoners van Wekerom bewoond. Inzet van de pilot: als ontwikkelaars en dorpsgemeenschap het eens worden over het plan (opzet en woningbouwtypen) en tempo, zal de gemeente dat faciliteren mits er een redelijke grondprijs voor de gemeente uitkomt. Geen uitgebreide set van randvoorwaarden en sterke sturing gemeente vooraf, maar helderheid over een minimaal kader vanuit mogelijk maken en soepel en vlot procedureel regelen als er overeenstemming is.

Een goed initiatief moet goed landen

Tilburg:
Hoe gaan we om met initiatieven die iets toevoegen aan de ontwikkeling van de stad? Kijken we naar de kansen die het ons biedt en hoe we dat kunnen faciliteren óf naar de beperkingen die we mogelijk zien op basis van gemeentelijke afspraken en regels? Hoe komen we tot een integrale beoordeling van nieuwe initiatieven, rekening houdend met bestuurlijke wensen en een evenwichtig ruimtelijk programma? Vraagt dat mogelijk ook iets in houding en gedrag van medewerkers? Tilburg wil leren van casussen uit het verleden en de ‘voordeur’ voor initiatiefnemers goed en snel organiseren.

Bestuurlijk vastgesteld motto “gaat niet bestaat niet”

Woerden:
Hoe krijgen we locatieontwikkeling in het stationsgebied, circa 7 ha gemeentelijk eigendom, ooit bedoeld voor kantoren, van de grond? Eén totaalaanpak gaat niet meer. Hoe dan wel? Hoe stuur je op risico’s? Wat hou je als kaders nog vast, wat laat je los?

Door:
Jeroen de Kuijer, Organisatieadviseur Gemeente Tilburg
Jan Zwaneveld, Teammanager Ruimtelijk Beleid en Projecten Gemeente Woerden

Breda Broeit: durf te proberen!

Breda:
Breda heeft recent, in samenwerking met de stad , een structuurvisie 2030 gemaakt. Hierin staat wonen als toekomstige bestemming voor het haveneiland , maar nog niet voor de komende 10 jaar. Om te voorkomen dat het gebied, grotendeels in bezit van de gemeente, een ‘no go area’ wordt, wordt transformatiemanagement ingezet door ruimte te geven aan tijdelijke initiatieven, die dynamiek in het gebied brengen. Letterlijk ruimte geven, maar ook figuurlijk door het experiment aan te gaan om met zo min mogelijk regels te werken. Regels durven loslaten en vertrouwen op de integriteit van initiatiefnemers, gezamenlijk formuleren van algemeen belang en co-creatie / samenwerking. Geen blauwdruk of plan vooraf, maar goede afspraken en oog voor veiligheid. Daarbij gaat het niet alleen om gebiedsontwikkeling maar heeft het ook een relatie met het gemeentelijke organisatieontwikkelingstraject. En is er verbinding met andere landelijke trajecten zoals ´Nu al eenvoudig beter´. Kortom, het ontslakken als middel om te experimenteren en te leren, zowel intern als extern.

Door:
Daniëlle Dictus, Seniorprojectmanager Gemeente Breda

Van sturen met regels naar sturen op proces

Delft:
Naast het station in Delft wordt de nieuwe wijk ontwikkeld. Het roer gaat daarbij om. Van vacuüm gezogen bestemmingsplan naar een essentiekaart of ‘masterplan nieuwe stijl’. Er is ruimte voor initiatieven en flexibiliteit met behoud van ambities. De Coendersbuurt wordt als een van de eerste woonlocaties ontwikkeld. Daar wordt bekeken hoe het ontslakken nog verder kan worden doorgevoerd: hoe gaan we van een lijst met eisen naar een ontwikkelproces waarin op doelen wordt gestuurd?

Gezond verstand in plaats van de beleidsnota vooraf

Schagen:
Hoe gaan we om met nieuwe initiatieven? Eerst de bekende ‘beleidsvisie met randvoorwaarden en uitgangspunten’ formuleren? Of met gezond verstand beoordelen welke initiatieven een aanwinst zijn voor gebied en gemeente, hoe ze tot economische versterking leiden en hoe we tot goede inpassing komen? Een nieuwe benadering van ontwikkelingsplannen in de recreatiesector, die geldt als belangrijke economische pijler voor de gemeente met 14 kilometer kustlijn.

Recent vastgestelde beklemmende regels verruimen.

Maassluis:
Nog maar 2 jaar geleden werd het bestemmingsplan De Dijk, een nieuw bedrijventerrein, vastgesteld. Inmiddels worden de voorschriften van dit plan, de gemeentelijke parkeernormen, het beeldkwaliteitsplan en de standaardverkoopvoorwaarden eerder als beklemmend dan als uitnodigend ervaren. Hoe maken we het gebied lean en uitnodigend? Snelle gronduitgifte is urgent vanwege werkgelegenheid en de forse boekwaarde.

Door:
Marcel Mooij, Jurist Afdeling Ruimte Gemeente Schagen
Patrick Verstoep, Afdelingshoofd Ruimtelijke Ordening, Verkeer en Milieu Gemeente Maassluis