Nieuws Stond de Provada vorig jaar nog in het teken van een voorzichtige toenadering tussen overheid en markt, dit jaar stond vooral het ‘zelf doen’ centraal. De verantwoordelijkheid voor het oplossen van de crisis ligt bij de sector zelf, aldus minister Spies in haar openingsspeech. De handen moeten uit de mouwen en de sector moet zich richten op de klant en haar vraag. Een van de problemen die de markt nu juist met vereende krachten probeert op te lossen, de kantorenleegstand, leidde tijdens de beursdagen tot een mediarelletje. Een convenant waarvan een sloopfonds deel uitmaakt leek zo goed als rond, totdat dit uitlekte en de NMa direct liet weten deze onderlinge afspraken van marktpartijen aan te zullen merken als kartelvorming en derhalve niet toe te zullen staan.
Op het eerste oog is de crisis in de vastgoedsector op de Provada goed vermomd, constateerde het NRC, afgaande op de glimmende pakken en de rijkelijk vloeiende champagne geserveerd met Pata Negra-ham. De beenderen werden echter tot op het bot toe afgekloven. De luxe is maar schijn en kan niet verhullen dat het slechte weer voor het overgrote deel van de bouw- en ontwikkelingsbedrijven nog lang niet is overgedreven. Een bedrijf als Heijmans liet daarom verstek gaan met de mededeling dat zij haar contacten liever op een andere manier organiseert. Je wel of niet willen verbinden met de uitstraling van de Provada is een statement geworden in deze tijden.
Verandering is al vier jaar lang hét thema van alle discussieplatforms in de sector inclusief de Provada. Ontwikkelen in een vraaggestuurde vervangingsmarkt waarin betaalbaarheid voorop staat vergt competenties en samenwerkingsmodellen die in de vastgoedbranche nog zo’n beetje moeten worden uitgevonden. Maar wat gebéurt er nu eigenlijk ondertussen? Ik zie al jarenlang dezelfde gezichten in de discussiebijeenkomsten, klaagde moderator Tom van ‘t Hek. In ieder geval lijkt het besef nu doorgedrongen dat samenwerking een onvermijdelijk onderdeel van de business zal gaan uitmaken. Ketensamenwerking was daarom met stip hét buzzwoord van de Provada. We zullen elkaar op moeten zoeken, we zullen het mét elkaar in plaats van in concurrentie met elkaar moeten doen. Allianties zijn de kansen van deze tijd, zei de voorman van MAB, Isaäc Kalisvaart. En voor de projectontwikkelaar ligt daarbij een strategische rol in het verschiet als super-regisseur: in het nemen van het initiatief en risico, het verzamelen van partijen en het tonen van doorzettingskracht.
Ja, ook dit jaar was de Provada weer veel praten over samenwerking, maar hoe dieper de crisis hoe sneller de wal het schip zal keren. Onder druk van de crisis kan innovatie immers niet veel langer uitblijven. Volop lof was er dan ook voor ondernemerschap en creativiteit. De hoop is gevestigd op oplossingen uit de sector zelf. De mammoettanker lijkt eindelijk van koers te veranderen. Hopelijk volgend jaar meer jonge entrepreneurs én vrouwen (zie verslag ‘In deze tijden moet je eigenlijk een vrouw zijn’) op de debatpodia, die met daden kunnen bewijzen dat de sector de juiste koers is ingeslagen.
Lees hier verslagen van enkele geselecteerde bijeenkomsten op de Provada:
- Masterclass: de kracht van functiecombinatie
Organisatie: PROVADA i.s.m. Triodos, De Groene Zaak en DGBC; AgentschapNL presenteerde in het voorjaar van 2012 deel 2 van de publicatiereeks Toekomstwaarde Nu! over duurzame gebiedsontwikkeling. Jurgen van der Heijden (AT Osborne) werkte mee aan deze publicatie en presenteerde op de eerste dag van de Provada een aantal aansprekende voorbeelden van ketenintegratie en functiecombinatie.
- In gesprek met het Expertteam Kantoortransformatie
Organisatie: Rijksoverheid; Slimme regionale programmering van nieuwbouw, sloop van structureel onbruikbare kantoren en transformatie van leegstaande kantoren zijn de belangrijkste instrumenten om de leegstand in de kantorenmarkt aan te pakken. Omdat transformatie vaak vastloopt op regelgeving, stuurde Het Rijk het Expertteam Kantoortransformatie naar de Provada.
Verslag: Expertteam kantoren
- Hoe kan de gemeente vraaggestuurd ontwikkelen faciliteren?
Organisatie: PropertyNL en Urban Land Institute; Een paneldiscussie over wat een faciliterende gemeente doet, kan, wil, en wat juridisch mogelijk is. Discussie onder leiding van Adriaan Visser (gemeente Rotterdam) met inhoudelijk bijdragen van Bob van der Zande van OGA, Roland Buitenhek van Stadshavens, Nicole Maarsen van de Maarsen Groep, Bas van Holten van OVG en Femke Rasenberg van Boekel de Nerée.
- Handreiking Investeren in gebiedsontwikkeling nieuwe stijl
Organisatie: provincie Noord-Holland; Het ministerie van I&M bood Tjeerd Talsma (Gedeputeerde Ruimtelijke Ordening en Milieu, Provincie Noord-Holland) het eerste exemplaar van haar handreiking 'Investeren in Gebiedsontwikkeling Nieuwe Stijl' aan. Wat zijn nieuwe samenwerkingsvormen en verdienmodellen voor toekomstbestendige ontwikkeling? De handreiking biedt visie en praktijkvoorbeelden. In een rondetafeldiscussie werd de vertaalslag gemaakt naar actuele projecten als Crailo en rolinvulling van partijen.
- Toekomst voor de Bloemendalerpolder
Organisatie: provincie Noord-Holland; Discussie tussen publiek en privaat, met als centrale vraag: waarom en hoe gaan wij verder met de Bloemendalerpolder in deze tijd? Deelnemers: Tjeerd Talsma, gedeputeerde Ruimtelijke Ordening en Milieu, Provincie Noord-Holland en Harm Janssen, directeur Ontwikkeling regio Noord-West, Bouwfonds Ontwikkeling.
Verslag: Toekomst voor de Bloemendalerpolder
- In deze tijd moet je eigenlijk een vrouw zijn
Organisatie: SADC en projectbureau Zuidoostlob; Er is een enorme beweeglijkheid in de sector, we maken veel wijzigingen door, er is een andere houding, er zijn andere manieren van aanpakken en er is nieuwe kennis. Dit betekent schakelen op meerdere vlakken tegelijk aldus Klaas de Boer.
- ‘Locatie is de driver’
Een vastgoedconcept moet onderscheidend, herkenbaar, inspirerend en herhaalbaar zijn, aldus René Buck van Buck Consultants, die het rondetafeldebat leidde. Daarmee suggereerde hij dat concepten belangrijker zijn dan gebieden en locaties. Voor Isaäc Kalisvaart van MAB zijn het echter juist gebieden die de lead hebben. ‘Locatie blijft bij ons de driver.
Verslag: Locatie is de driver
- Goede tijden voor ondernemerschap en creativiteit
Hergebruik en flexibiliteit vormden een van de twee veranderende opgaven die de ontwikkelaars in het debat onder leiding van Tom van ‘t Hek en Bert Krikke voor de kiezen kregen. Wat vraagt dat nu eigenlijk? Roel Vollebregt van AM wees direct naar de gemeente: lagere grondprijzen vooral. Robert van Deelen van ABN Amro gaf schoorvoetend toe dat er een ‘trend naar herontwikkeling’ gaande is.
Door Anne Luijten
Voormalig hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu
