omgevingscanvas HVA

Maak je de open stad tot een succes met schapen of feestgangers?

30 januari 2020

3 minuten

Onderzoek Vanaf 2021 wordt de Omgevingswet van kracht. Deze schrijft onder meer burgerparticipatie voor bij gebiedsontwikkeling. Een mooie ontwikkeling, vindt onderzoeker Melika Levelt van de Hogeschool van Amsterdam, als burgers zo meer grip krijgen op wat er in hun leefomgeving gebeurt. Lessen uit 14 praktijkcases en de nieuw ontwikkelde tool Omgevingscanvas bieden handvatten voor succesvolle burgerparticipatie aan gemeenten, ontwikkelaars en kleinschalige initiatieven.

Werden steden voorheen ontwikkeld volgens grootschalige planningen, tegenwoordig zijn burgers steeds vaker betrokken bij gebiedsontwikkeling. Maar wanneer is participatie succesvol en hoe kunnen we dit stimuleren? Hoe gooi je de ontwikkeling van de stad echt open? Daar doet onderzoeksconsortium R-LINK onderzoek naar, een samenwerkingsverband waar ook Melika Levelt namens de Hogeschool van Amsterdam (HvA) onderdeel van uitmaakt. 

Levelt: "Er is al veel literatuur over burgerparticipatie en wat dit zo ingewikkeld maakt. Wat miste is een vertaling in concrete handvatten om het beter te doen. Daarom hebben we praktijkcases beschreven over open gebiedsontwikkeling. Daaruit hebben we praktijklessen gedestilleerd: wat werkt wel en wat niet als je werkt aan een zogenoemde open stad?"

Gebiedswaarde

"Een presentatie van een collega over het Canvas-model zette mij verder aan het denken. Dit model geeft inzicht in waardecreatie van producten en ik zag een parallel met te ontwikkelen gebieden. Wie zijn betrokken bij een gebied? Welke waarde heeft het voor hen en welke belangen komen daaruit voort? Zo’n model helpt om een vraagstuk van verschillende kanten te bekijken en een compleet beeld te schetsen." 

"Zo ontstond het Omgevingscanvas. Deze tool helpt een burgerinitiatief alle belangen die spelen rond een gebied boven tafel te krijgen. De visie op het project wordt rijker. Met zo’n analyse kunnen vervolgens onderbouwde keuzes gemaakt worden. De Nationale ombudsman heeft zich uitgelaten over de nieuwe Omgevingswet en ik kan mij erg vinden in wat hij zei: 'Dat burgers aan zet komen, betekent niet automatisch dat alle belangen ook gehoord gaan worden.' Sommige burgers zijn nu eenmaal niet in staat om zich in een participatietraject aan te melden en te laten horen. Je zult dus echt op zoek moeten naar alle belangen die spelen rond een gebied. Anders ga je weliswaar op een andere manier ontwikkelen en beslissen, maar doet het nog net zo weinig recht aan die verschillende belangen als bij grootschalige planningen.” 

Schapen of feestgangers

Belangrijk uitganspunt van het Omgevingscanvas is om niet alleen het project, maar juist ook de plek centraal te stellen in de analysefase. Praktijkcase Tuinen van West illustreert waarom dit zo belangrijk is. In dit groengebied bij Amsterdam-West bevinden zich volkstuinen, ondernemers,  sportclubs en evenemententerrein De Polderheuvel. "De gemeente heeft het terrein in beheer gegeven aan de Ondernemersvereniging Tuinen van West, met het idee dat het zo beter afgestemd kan worden op de wensen en belangen die in het gebied leven. Maar voor de ondernemersvereniging is het net zo lastig als voor de gemeente om alle belangen in beeld te krijgen en er rekening mee te houden. Sommige ondernemers zien het als kans om hier een bijzonder evenemententerrein van te maken dat in balans met de omgeving geld oplevert voor het beheer en de ontwikkeling van het gebied. Terwijl andere belanghebbenden bij wijze van spreken het liefst jaarrond schapen op het terrein zien rondlopen." 

"Tijdens een bijeenkomst bleek dat praten over de plek mensen de kans gaf te vertellen dat rust voor hen de essentie van het gebied is. Het benoemen en bespreken van de belangen hielp het initiatief om kaders te scheppen die hier recht aan deden, zoals het soort evenementen waar men zich op richt. Al is daar niet alles mee gezegd, want de kaders van Gemeente Amsterdam blijven gelden."

Cover: voorpagina Omgevingscanvas HvA

Meer over dit onderwerp:

Dit artikel verscheen eerder op HvA.nl


Cover: ‘omgevingscanvas HVA’


melika levelt

Door Melika Levelt

senior onderzoeker / projectleider HvA onderzoeksprogramma Urban Technology


Meest recent

A Road in Seoul Forest Park door catcher_3.3 (bron: Shutterstock)

Symbiocity. Ofwel de wederzijds voordelige relatie tussen stad en natuur

Jaap Modder las de door Marian Stuiver samengestelde bundel ‘The symbiotic city’. Gebiedsontwikkelaars zullen er tevergeefs een praktijk in zoeken maar zijn wel geholpen met alle aspecten van stad en natuur.

Recensie

21 maart 2023

Alfred Bolks, algemeen directeur VanWonen door VanWonen (bron: vastgoedmarkt.nl)

VanWonen en de veranderende woningmarkt: focus op betaalbare woningbouw

Van de ene crisis na de andere. VanWonen ontstond als gebiedsontwikkelaar in de vorige donkere periode maar heeft zich inmiddels in de markt bewezen. Directeur Alfred Bolks wil doorinvesteren en heeft en passant de nodige tips voor Hugo de Jonge.

Interview

21 maart 2023

Aeisso Boelman column cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Cleo Mulder)

Vlees noch grond

De kosten voor de aankoop van grond voor binnenstedelijke transformatie rijzen de pan uit. Columnist Aeisso Boelman legt uit waarom het pleidooi voor een lagere berekening van de grondprijs niet de ultieme oplossing is. Hij ziet simpelere oplossingen

Opinie

20 maart 2023