Praktijkcongres Gebiedsontwikkeling 2014
Zelf bouwen en kwartiermaken in de Buiksloterham
Frank Alsema bouwt zijn huis aan de Moninkskapsstraat met materialen verzameld via onder meer Marktplaats. Door samen met een buurman een kavel te delen kon Alsema aan het gewenste kavelformaat komen, iets waar de gemeente niet één-op-één aan mee wilde werken. Van de gemeente mocht Alsema wel alvast in een keet op het terrein gaan wonen. De voorinvesteringen en lange bouwtijd maken het voor veel zelfbouwers financieel lastig om hun oude woning aan te houden. Vanuit zijn keet ziet Alsema toe op de bouwwerkzaamheden en bouwt hij aan z’n nieuwe buurt. Zijn blik is daarbij gericht op het toekomstige park. Hij wil alvast een centrale ontmoetingsplek creëren voor de nieuwe buurtbewoners. Bomen elders uit Amsterdam-Noord worden hier hergebruikt. Bewoners moesten het heiwerk voor hun woning zelf doen. Het gezamenlijk aanbesteden en klaren van de klus was goed voor de gemeenschapszin, stelt Alsema.
Alsema is naast zelfbouwer ook kwartiermaker en verantwoordelijk voor het bedenken en organiseren van een cultureel programma. Tijdelijkheid, placemaking en verhalen zijn belangrijke ingrediënten voor succes. De verschillende duurzame projecten en initiatieven in de Buiksloterham doen in dat opzicht goed hun werk. Er komen zelfs toeristen op af. Ondertussen is Alsema bezig om een coöperatie op te zetten. Met als insteek: zelforganisatie vanuit de coöperatieve gedachte als het gaat om urban farming, hergebruik, delen, lokale energievoorziening, innovatie en scholing/sociale projecten.
Spelregels: droom versus nachtmerrie, identiteit versus uniformiteit
Voor de zelfbouw in de Buiksloterham startte de gemeente Amsterdam met een minimale set aan spelregels, onder meer op het gebied van bouwhoogte, floorspace-index en parkeren. In de ‘Cityplots’ ontmoeten CPO en zelfbouw-ontwikkeling (bottum-up) en het van bovenaf bepaalde grid (top-down) elkaar, lichtte Albert Herder toe. Het gaat om de collectieve ontwikkeling van een stuk stad, om meedenken over je eigen woonomgeving en inspelen op wat de ander doet en vindt. Per bouwveld zijn er regels die gaan over korrelmaat, doorsteken, het contrast en parkeren. De ruimtelijke diversiteit gedefinieerd in hof, boulevard, stadsstraat en waterfront, zorgt voor een interessante invulling. Daarnaast jagen Urban Activators, broedplaatsen met een publieke functie, ontwikkelingen aan. Deze zijn niet tijdelijk maar permanent omdat ze mede identiteit en levendigheid bepalen.
Albert Herder
Het publiek vroeg zich af hoe je dit soort gebieden optimaal tot wasdom kunt brengen. Welke regels moet je stellen? En leveren gebieden met minimale regels wel de gewenste kwaliteit op? Olaf Vreugdenhil stelde dat je regels nodig hebt om burgers tegen elkaar te beschermen. De één z’n droom is de ander z’n nachtmerrie en comfort en zekerheid zijn evidente menselijke behoeften. Volgens Albert Herder moet je ook dingen durven benoemen, zoals speelplekken. Boven kavelniveau is het per gebied verschillend welke regels je moet stellen. Regels kunnen nodig zijn om kwaliteit en identiteit van een gebied te borgen, betoogde Antoinette van Heijningen (Urbancore/ ketenregisseur Oosterpoort). Je moet voorkomen dat dergelijke gebiedsontwikkelingen er in heel Nederland hetzelfde uit komen te zien. Het gaat daarbij niet om het stellen van architectonische regels, volgens Van Heijningen. opperde om regelmatig een rondje te maken langs de (C)PO’ers in een gebied om regels te toetsen en tips te krijgen. Ook de regels vormen onderdeel van het totale organische proces.
Presentatie
Zie ook:
Cover: ‘2014.04.01_Transformatie buiksloterham_660’
Door Danielle Niederer
Adviseur Ruimtelijke ontwikkeling & communicatie
