Stedelijke herverkaveling: een nieuw ontwikkelingsmodel

11 oktober 2013

3 minuten

Opinie Gebiedsontwikkkeling zonder het inzetten van het instrument van onteigening: stedelijke herverkaveling zou dat mogelijk kunnen maken. Het instrument van herverkaveling heeft zijn nut bewezen op het platteland. Op dit moment worden in het kader van de Omgevingswet de mogelijkheden voor het inzetten van dit instrument in de stad verkend.

Stedelijke herverkaveling in de Omgevingswet

De voorbereidingen voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn in volle gang. Daarbij zullen nieuwe instrumenten in werking treden. In dat kader wordt nu nagedacht over het instrument stedelijke herverkaveling. Stedelijke herverkaveling is het (op slimme wijze) ruilen van grondbezit tussen private partijen om nieuwe ontwikkelingen in stedelijk gebied mogelijk te maken. Dit kan op vrijwillige basis gebeuren, maar in Nederland is daar nog nauwelijks ervaring mee opgedaan. Welke positie zal het instrument stedelijke herverkaveling in de Omgevingswet krijgen?

Wat houdt het instrument nu in?

Bij stedelijke herverkaveling wordt vooralsnog uitgegaan van het principe waarbij grondeigenaren en gebruikers op basis van vrijwilligheid hun gronden inbrengen en hun wensen over de invulling van het gebied en de verdeling van eigendom kenbaar maken. Samen maken deze partijen een gebiedsplan met als uitgangspunt dat geen van de betrokken partijen er slechter van mag worden. De gedachte is dan vervolgens om met ieders inbreng van gronden het gebiedsplan te realiseren waarbij aan de wensen van alle grondeigenaren wordt voldaan. Het voordeel van een dergelijke constructie bestaat eruit dat gronden niet aangekocht hoeven te worden door de overheid maar in eigendom blijven van de betrokken partijen in het gebiedsplan. Als gevolg daarvan hoeft niemand onteigend te worden en hoeven gronden evenmin voorgefinancierd te worden door overheden, hetgeen de kosten van herontwikkeling lager maakt.

Pilots en experimenten

Op dit moment worden in het kader van de voorbereiding van de Omgevingswet pilots en experimenten uitgevoerd, waarbij door het Ministerie van IenM in samenwerking met het Ministerie van BZK, de TU Delft en de Radboud Universiteit wordt onderzocht of een wettelijke regeling van stedelijke herverkaveling aan de Omgevingswet kan worden toegevoegd. De pilots bestaan bijvoorbeeld uit herverkaveling van te structureren bedrijventerreinen of het tegengaan van leegstand in krimpregio’s.

Uit de pilots en expertmeetings die tot op heden hebben plaatsgevonden is al wel duidelijk geworden dat onderdeel van een wettelijke regeling zal moeten bestaan uit een instrument dat voorziet in een wettelijke herverkaveling met gedwongen grondruil indien de collectieve doelen niet op basis van vrijwilligheid kunnen worden gerealiseerd.

De wijze waarop een en ander zal worden uitgewerkt in een wettelijke regeling, is tot op heden niet duidelijk. Ook om deze reden kan reikhalzend worden uitgekeken naar het ontwerp voor de Omgevingswet!

Bronnen:


Portret - Daniëlle Roelands

Door Daniëlle Roelands-Fransen

Advocaat omgevingsrecht bij Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn


Meest recent

Workshop door Glamourmanifest en ZO!City (bron: Glamourmanifest en ZO!City)

Gebiedstransformatie #4: zo bouw je een ge(s)laagde samenwerking op

Bij de TU Delft start de nieuwe leergang Stedelijke Transformatie. Expert Saskia Beer licht met een serie artikelen de bijzondere aspecten van transformatieprocessen toe. In deel 4 (slot): het bouwen aan samenwerking.

Uitgelicht
Analyse

27 september 2023

Spoorzone Tilburg 2020 door Gerdien Wolthaus Paauw (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Beeldessay Spoorzone Tilburg

In haar beeldessay Spoortocht013 laat fotograaf Gerdien Wolthaus Paauw op fraaie wijze zien hoe de spoorzone Tilburg in de periode van 2013 tot en met 2020 een complete transformatie ondergaat.

Opinie

27 september 2023

Berlijn, Duitsland door Jan Fock (bron: Shutterstock)

Bereikbare stad en toch leefbaar, het kan wel

Steeds meer steden kiezen voor minder auto’s in de stad, maar in Berlijn en Las Vegas willen stadsbestuurders snelwegen juist uitbreiden, tot afschuw van bewoners. Er zijn ook voorbeelden waarin bereikbaarheid en omgevingskwaliteit samen opgaan.

Nieuws

26 september 2023