Hoe één Nederlander New York voorbereidt op de volgende orkaan

Organiserend Vermogen
Die lessen betreffen niet zozeer de praktijk van gebiedsontwikkeling in de VS, of de impact van klimaatverandering op kuststreken, of ontwerpoplossingen om die impact te reduceren. Daar gaat het boek eigenlijk niet over. Sandy, New York, Obama en zelfs klimaatverandering; het zijn figuranten en decorstukken in een verhaal dat vertelt over organiserend vermogen en systeemverandering in gebiedsontwikkeling. Hét kernwoord uit de titel is daarmee ‘transformative’. En daarnaast ook wel ‘design’, maar dan niet als product maar als proces. Waar veel andere boeken misschien ‘het wat’ -en dus de ontwerpoplossingen- centraal zouden stellen, focussen Ovink en Boeijenga op ‘het hoe’. Mogelijk daarmee voor veel mensen minder aantrekkelijk, maar wel een stuk relevanter voor de Nederlandse praktijk.

Rebuild by Design
Een groot deel van dat ‘hoe’ draait om het Rebuild by Design project dat Ovink initieerde; een “ongeëvenaarde oefening in samenwerking en innovatief denken”, zoals hij het zelf omschrijft, en hopelijk “een middel en methode voor verandering”. Het project was een soort ontwerpprijsvraag, waarin design thinking centraal staat. Niet de oplossingen zijn uitgevraagd maar de doelen. En een groot deel van het traject ging niet om het vinden van antwoorden, maar om het stellen van de juiste vragen. Mede daarom werd niet begonnen met tekenen, maar is er veel tijd uitgetrokken voor research. Ook bijzonder; de deelnemers aan de prijsvraag deden hun onderzoek grotendeels gezamenlijk, zodat ze van elkaars kennis en inzichten gebruik konden maken.

Complexiteit omarmen
Deze aanpak was nieuw en Ovink beschrijft hoe hij de handen voor deze “opportunity-based decision making” voor elkaar heeft gekregen. Juist in tijden van crisis niet willen versimpelen van wicked problems of risico’s mijden, maar de complexiteit omarmen. Op meerdere manieren wordt duidelijk dat de context een grote rol speelde. De hele operatie vond vruchtbare bodem in de bijzondere optelsom van omstandigheden, zoals een natuurramp van ongekende omvang, bij de iconische stad New York en politiek commitment in alle lagen.

‘Big P’ en ‘Small P’
Vervolgens start een proces van coalities smeden en partnerschappen sluiten. Bestuurslagen verknopen en zuilen slechten. Private partijen boeien en binden en zo benodigde financiering rond krijgen. En veel oog voor particuliere belangen, lokale communities en het maatschappelijk middenveld. Het begint met het vinden van de juiste individuen. “People come first, structure comes later”. Maar ook met juiste framing en het gebruiken van de goede woorden om mensen aan te laten haken en om goed om te kunnen gaan met weerstand en ingesleten procedures. Soms buigen en afwachten, soms juist voet bij stuk en directe confrontatie. Politiek, zowel met een “Big P” –de formele overheidsarena- als met een “Small P”; weten dat allemaal mensen met elkaar moeten samenwerken en zich allemaal moeten herkennen in wat er gebeurt. Gebruik maken van mogelijkheden die zich aandienen en soms ook gewoon wat toeval.

Stoer Verhaal
Too Big is een groots verhaal dat ook een beetje leest als een schelmenroman. De Nederlandse jongen –Henk- die met een goed verhaal en een beetje bravoure zichzelf een prominente plek weet te geven midden in de politiek-bestuurlijke arena van de wereldstad New York. En daar met takt en aanpassingsvermogen, maar ook met Hollandse directheid en een klein beetje burgerlijke ongehoorzaamheid, heel veel dingen voor elkaar weet te krijgen. De protagonist waar je je als lezer graag mee identificeert en waar je – als eenvoudige Hollandse gebiedsontwikkelaar- een beetje jaloers op bent. De sympathieke Hansje Brinker variant van Robert Moses.

Goed verhaald
Petje af voor Henk Ovink. Hij was daar toch maar mooi; in de VS, in The Big Apple, bij Obama, in ‘het oog van de orkaan’. Hij heeft in meerdere opzichten duidelijk een steen verlegd in een rivier op aarde. En samen met co-auteur Jelte Boeijenga heeft hij daar vervolgens ook nog een goed, vlot en inzichtrijk boek over geschreven. Het leest als een trein en het format is leuk en afwisselend. Je leest steeds bijdragen van verschillende auteurs over dezelfde periode. Doordat de invalshoek steeds anders is, levert dat nooit storende overlap op. Dat maakt dit kloeke werk –van 270 pagina’s- op zich zeker niet ‘Too Big’.

Too Big?
Toch is “Too Big” de titel van het boek. Waarom? OK, misschien zou de boodschap aan kracht winnen als ‘ie wat bondiger was geformuleerd. Een goede samenvatting van dit boek bereikt –zeker in het Nederlands- waarschijnlijk het bredere publiek dat het verdient.

Slaat “Too Big” dan misschien op de klus die Ovink wilde klaren? Het verhaal over “Rebuild by Design” eindigt in 2014. Veel van de voorgestelde maatregelen moeten dan nog worden uitgevoerd en genomen besluiten geëffectueerd. Het boek verschijnt begin 2018. De vraag die blijft hangen is; wat is er in de tussenliggende 3,5 jaar gebeurd? Ook in een boek over het ‘hoe’ zou je uiteindelijk wel willen lezen ‘wat’ het heeft opgeleverd. Was de feitelijke impact misschien toch gering?

Hopelijk waren de ambities niet ‘too big’, maar is het gewoon nog ‘too soon’ om uitkomsten te kunnen presenteren. Misschien is het boek – in het Engels en met deze onheilspellende titel- zelfs wel een bewust gekozen middel om het proces een stap verder te brengen. Hoe dan ook: “It ain’t over yet” en ik kijk reikhalzend uit naar het vervolg!  

Coverfoto: Cameron Blaylock

Informatie over het boek:
ISBN 978-94-6208-315-8 | Henk Ovink, Jelte Boeijenga. | design: Koehorst in 't Veld | Engels | paperback | 23 x 26,5 cm | 272 p. | geïllustreerd (300 full color) | met steun van Stimuleringsfonds creatieve industrie 

Link naar de boekpagina van nai010 uitgevers