Wetenschappers: gebiedsontwikkelaars kunnen impact van kunst in de openbare ruimte beïnvloeden

Kunst kan op verschillende manieren een bijdrage leven aan de openbare ruimte. Bij stedelijke transformaties draagt het bij aan het vormen van een nieuwe identiteit voor een bestaand stedelijk gebied. Volgens anderen is het een ideale manier om winkelstraten (opnieuw) levendig te maken. En in sommige steden wordt kunst zelfs als ideaal jublieumcadeau gezien.

Geen evaluaties

Maar wetenschappers Caroline Milne en Dorina Pojani van de Australische universiteit van Queensland stellen dat het moeilijk is om die bijdrage concreet te maken. Volgens het duo wordt na de onthulling het effect van dit soort kunstwerken in de openbare ruimte op de gebruikers van deze ruimte niet of nauwelijks geëvalueerd. Zelfs niet als het om gesubsidieerde werken en/of opdrachten gaat. Daarom is er nog weinig bekend over de manier waarop deze kunst de grootste impact op de openbare ruimte en de gebruikers kan hebben.

In dat gat springt het onderzoek dat centraal staat in het artikel Public art in cities: what makes it engaging and interactive? In deze publicatie van Milne en Pojani, verschenen in het Journal of Urban Design, richten zij de blik op gebiedsontwikkelaars en andere professionals die zich bezighouden met kunst in de openbare ruimte. Kunnen zij de interactie tussen deze werken en de gebruikers beïnvloeden? Dat is van belang, concludeerden andere wetenschappers al eerder, omdat er een grote kans is dat voorbijgangers de kunst niet bewust opzoeken. In musea doen ze dat bijvoorbeeld wel. Dat maakt het oproepen van interactie bij deze kunstvorm moeilijker en belangrijker tegelijk

Het tweetal volgde in Brisbane, de op twee na grootste stad van Australië met 2,3 miljoen inwoners, drie maanden lang de interactie van voorbijgangers met elf openbare kunstwerken. Alle (stand)beelden bevonden zich op makkelijk toegankelijke plekken in het centrum van de stad. Overigens is interactie is in de ogen van de onderzoekers een breed begrip. Van aanraken tot klimmen en van fotograferen tot alleen kijken: alle vormen van interactie zijn meegenomen. Daarom selecteerden zij ook alleen sculpturen en andere standbeelden voor het onderzoek, omdat interactie met bijvoorbeeld een muurschildering veel meer eendimensionaal is.

Interesse vergroten

Conclusie: niet alleen kunstenaars, maar ook gebiedsontwikkelaars en andere professionals kunnen kunst gebruiken om de interactie en daarmee de impact op de openbare ruimte te beïnvloeden. Het ontwerp is daarbij het meest van belang, aldus Milne en Pojani. Wanneer er voor opvallende, kleurrijke werken wordt gekozen, is de kans op interactie het grootst. Belangrijk is wel dat de kunstwerken niet te groot of te klein zijn, dat vermindert de kans op interactie.

Opvallend is ook dat de locatie van het kunstwerk (of dat nou het park, het winkelcentrum of een zakenwijk is) veel minder van invloed is. Zolang het object maar wel makkelijk te bereiken is voor voorbijgangers. Ook blijken kunstwerken die een geografische of culturele connectie hebben met de plek waar zij staan, meer in trek.

De wetenschappers willen met hun bevindingen vooral niet het creatieve proces van de kunstenaars beïnvloeden. Zij hopen wel de ogen te openen van de professionals die zich bezighouden met de inrichting van de openbare ruimte. Met de juiste selectie van de kunstwerken bevorderen zij niet alleen de interactie van de gebruikers met de kunst. Ook wordt zo de bredere interesse in (openbare) kunst, musea en gerelateerde evenementen vergroot.