Als gemeente proactief én samen de juiste culturele voorzieningen realiseren

“Cultuur kan in iedere gebiedsontwikkeling een plek krijgen, daar ben ik van overtuigd.” Mike van der Geld, wethouder cultuur namens D66 in de gemeente Den Bosch, had eerder deze maand op Gebiedsontwikkeling.nu een duidelijk antwoord op de vraag hoe je er als gemeente voor zorgt dat er ondanks de financiële onzekerheid toch altijd een plek is voor cultuur. “Volhouden. Als je wil dat cultuur een fundamenteel onderdeel van gebiedsontwikkeling is en blijft, moet je volhouden. Je moet er echt in geloven dat je met cultuur een uniek en aantrekkelijk gebied creëert voor de hele stad en regio. Juist als je een bruisend stuk stad wil toevoegen, moet je niet alleen maar sturen op wonen. Hoe groot de vraag naar woonruimte ook is.”

Op die momenten is het juist van essentieel belang om cultuur een duidelijke plek te geven in gebiedsontwikkelingen, zei Van der Geld. “Alleen moet je dat wel afdwingen als bestuurder, omdat het geld er niet te verdienen is.” Alleen mist hij dat gevoel van urgentie nog wel eens bij de landelijke overheid. “We hebben het landelijk nu veel over de NOVEX-gebieden en het opschalen van het aantal woningen. Infrastructuur heeft in die discussie een plek, wonen heeft een plek, water en groen krijgen een plek. Maar waar is cultuur?. Het moet meer tussen de oren van de Rijksoverheid komen dat er ook plek voor cultuur moet zijn. Het moet nu echt nog te veel van gemeenten komen.”

Routekaart

Of de oproep van Van der Geld ook daadwerkelijk tot een landelijke gedragsverandering zal leiden, is afwachten. Maar dat zijn gedachtengoed op andere overheidslagen wordt onderschreven, blijkt uit de handreiking Meer ruimte voor cultuur die vorige maand verscheen. De Metropoolregio Amsterdam (MRA) en de provincie Noord-Holland willen met het document de 33 gemeenten in de regio helpen om een passend cultuuraanbod aan te kunnen bieden. “Proactief, bij nieuwbouwplannen of bij de herontwikkeling van bestaande wijken de juiste hoeveelheid vierkante meters voor de juiste culturele voorzieningen te reserveren.” Daarbij moedigen de partijen aan om dat vooral niet alleen te doen, maar vooral samen te zoeken naar de mogelijkheden om bijvoorbeeld een bibliotheek of museum te realiseren.

De routekaart die de rode draad van de handreiking vormt, bestaat uit drie fasen. De eerste is de kwantitatieve nulmeting, zodat gemeenten precies weten hoeveel culturele vierkante meters er al zijn in de gemeente en wat de referentienorm gaat worden. Verzin die als gemeente vooral niet zelf, adviseren de provincie en de MRA, maar “kies een benchmark referentienorm van een vergelijkbare of nabije gemeente.” Fase twee is de kwalitatieve analyse, waarbij het analyseren van de toekomstige bewoners met het oog op de woningbouwopgave een belangrijke plek inneemt. In de derde fase wordt de referentienorm daadwerkelijk vastgesteld, onder andere door de samenwerking met andere domeinen te intensiveren en de economische en sociale meerwaarde van cultuur binnen gebiedsontwikkeling duidelijk te maken. En naast de routekaart kunnen gemeenten ook inspiratie halen uit de vijf landelijke praktijkvoorbeelden die in de handreiking zijn opgenomen.

Nóg belangrijker

Jeroen Olthof, gedeputeerde van de provincie Noord-Holland voor Cultuur, benadrukt in het voorwoord van de handreiking het belang van de (gezamenlijke) inzet op cultuur. “Te vaak gaat het over de woningen, winkels, fietspaden en is er te laat aandacht voor cultuur. En zoals geen huis hetzelfde is, zal iedere gemeente een andere invulling geven aan de culturele voorzieningen die bij hun inwoners passen. Wij realiseren ons dat de opgaven waar gemeenten in de komende jaren voor staan omvangrijk zijn. Het is daarom nóg belangrijker om samen met de buurgemeenten te onderzoeken hoe een basisaanbod van culturele voorzieningen ontwikkeld en/of in stand gehouden kan worden.”