Amsterdam Zuidoost werkt aan duurzame gebiedsontwikkeling met stadswarmte

Amsterdam Zuidoost maakte in de jaren negentig kennis met stadsverwarming (zie kader) - en de aandacht voor warmtenetten neemt alleen maar toe. "Dat heeft enerzijds te maken met de duurzaamheidsambities die Nederland heeft, anderzijds gaan steeds meer bedrijven en woningcorporaties aan de slag met renovatie van hun vastgoed en vindt er meer nieuwbouw plaats", vertelt Edwin van den Brink, stadsdeelregisseur Amsterdam Zuidoost bij de gemeente Amsterdam. "Doordat Amsterdam al vele jaren gebruikmaakt van het warmtenet, is het een bekend systeem. De alternatieven die er zijn, zoals aardwarmte, zijn nog wat onbekend, ook qua investeringskosten. Bovendien geldt het warmtenet als duurzaam én betrouwbaar."

Bas Uriot, accountmanager bij Nuon voor de regio Diemen en Amsterdam, vult aan: "Waar we vroeger vooral nieuwbouw op het warmtenet aansloten, komt daar nu veel bestaande bouw bij. Bestaande bouw heeft een hogetemperatuur-warmtevoorziening nodig en ons warmtenet in Amsterdam Zuidoost voorziet daarin."

Warmtenet niet statisch
Zo heeft woningcorporatie Rochdale in Amsterdam Zuidoost enkele duizenden sociale huurwoningen aangesloten op stadswarmte. Deels gebeurde dit al in de jaren negentig, andere flats zijn recent aangesloten. "Voor een deel was dit een pragmatische keuze ", vertelt Eric Nagengast, manager vastgoed bij Rochdale. "Het warmtenet is nu eenmaal voorhanden in dit gebied, waardoor het een relatief eenvoudig alternatief is voor aardgas. En in Amsterdam ligt een kwalitatief goed warmtenet dat erg betrouwbaar is."

Stadswarmte speelt bovendien een belangrijke rol in de ambitie van Rochdale om tot een CO₂-neutrale woningvoorraad in 2050 te komen. Volgens Uriot van Nuon vinden veel organisaties het bovendien aantrekkelijk dat de duurzaamheid van het warmtenet niet statisch is, maar zich voortdurend ontwikkelt. "Als je eenmaal stadswarmte hebt, lift je als het ware gratis mee op de verdere verduurzaming ervan." Zo verwacht Nuon vanaf 2020 in Zuidoost restwarmte uit datacenters te kunnen leveren.

Een andere duurzame ontwikkeling vindt plaats bij de elektriciteitscentrale in Diemen, waar het voornemen bestaat om een biomassacentrale te bouwen, dat het Amsterdamse warmtenet verder verduurzaamt. Nuon is bovendien betrokken bij onderzoek of het warmtenet op termijn te voeden is met bronnen zoals geothermie en waterstof.

Goed plannen
Als stadsdeelregisseur leidt Van den Brink alle werkzaamheden in goede banen die komen kijken bij het aansluiten van bedrijven en woningen op stadswarmte. Dat proces is bij bestaande bouw een stuk complexer dan bij nieuwbouw. "Het vraagt nogal wat van de openbare ruimte en van de bewoners. Straten worden soms tientallen meters opengebroken en je komt ook in gevoelige gebieden, zoals een winkelcentrum."

Volgens Van den Brink is het daarom vooral belangrijk om tijdig en slim na te denken over het aanleggen van de leidingen en de capaciteit ervan. "We moeten nu al nadenken over wat we de komende vijf jaar in de grond stoppen, zodat we daar tussen nu en dertig jaar gebruik van kunnen maken. Amsterdam Zuidoost bouwt in de periode tot 2040 30.000 nieuwe woningen die meegaan in de verduurzaming. Daarvoor is het niet alleen belangrijk om inzicht te hebben in waar we in 2025 of 2040 woningen willen bouwen, maar ook om intensief samen te werken met andere netwerkbeheerders, bijvoorbeeld voor het riool. We nodigen partners graag uit om de opgedane kennis te delen. We hebben al lang ervaring met stadswarmte, omdat Zuidoost een van de eerste gebieden was waar dit systeem werd toegepast."

City Deal
De samenwerking rond de energie- en warmtetransitie in Amsterdam krijgt onder andere vorm in de City Deal ‘Naar een stad zonder aardgas’. Hierbinnen werken publieke en private partijen samen aan het vinden van oplossingen voor het energievraagstuk voor de bestaande bouw: Nuon, Liander (beheerder van het gasnet), de gemeente Amsterdam en woningcorporaties. Daarbij worden ook bewoners betrokken en is er aandacht voor de openbare ruimte. Nagengast is positief over deze City Deal: "Het geeft de samenwerking een enorme impuls. We weten veel beter hoe de belangen van de andere partijen in elkaar steken én we weten elkaar makkelijker te vinden."

De H-buurt in Zuidoost is een van de tien pilotbuurten in Amsterdam die onderdeel zijn van de City Deal. Het gasnet in de H-buurt is aan vervanging toe - net op het moment dat Amsterdam van het gas af wil. "Natuurlijk is het dan zonde om een nieuw gasnet aan te leggen", vindt Nagengast. "Maar voor Rochdale is de overstap op stadswarmte toch wel lastig, omdat we deze flats nog niet in het vizier hadden om te renoveren. Dat is zo’n vijftien jaar geleden nog gedaan. We maken hier dus kennis met financiële uitdagingen rond renovaties en warmte-aansluitingen, waarvan we nog niet weten hoe we die kunnen aanpakken."

Cover: Warmte centrale Diemen | Rogier Bos