"Bouwplannen politieke partijen lossen het woningtekort niet op"

Het EIB analyseerde de woningbouwplannen in de programma’s van acht partijen (VVD, CDA, D66, SP, PvdA, GL, PvdD, SGP). Bijna alle partijen trekken (veel) geld uit voor het bestrijden van het woningtekort in Nederland. 'Bouwen, bouwen, bouwen' is een veelgehoorde uitspraak tijdens de campagne. Alleen is er volgens de onderzoekers van het EIB één probleem: met de plannen die in die partijprogramma’s staan, kunnen er helemaal niet genoeg woningen gebouwd worden.

Groene ruimte 

Een van de grootste knelpunten is volgens het EIB het gebrek aan aandacht voor geschikte bouwlocaties. De onderzoekers stellen dat de sleutel voor het realiseren van de woningplannen ligt bij het ruimtelijke beleid, maar dat slechts drie partijen (VVD, CDA, SGP) iets zeggen over een verandering van dit beleid. Vooral de massale inzet op binnenstedelijk bouwen zorgt voor vraagtekens bij het EIB.

“Door naast verdichting in de steden ook op enkele grote en diverse kleine locaties buiten het binnenstedelijke gebied woningbouw te kunnen ontwikkelen lijkt het goed mogelijk om tot substantieel grotere aantallen woningen te kunnen komen dan nu het geval is.” En dus, concluderen de onderzoekers, heeft de roep vanuit de politiek om meer centrale sturing pas zin zodra er ook wordt gekeken naar (kleinere) woningbouwprojecten buiten het binnenstedelijke gebied in de groene ruimte. Anders hebben die plannen sowieso geen effect, stellen zij.

Ook de voorstellen voor extra regulering van de woningmarkt, zoals huurregulering in de vrije sector en het terugdringen van de rol van investeerders/beleggers op de woningmarkt, kunnen niet op bijval van het EIB rekenen. “Dergelijk beleid dat bedoeld is om de positie van kopers te versterken ten opzichte van beleggers en dat is gericht op verbeteren van de betaalbaarheid zal een negatief effect hebben op het woningaanbod. De veronderstelling dat beleggers/investeerders kopers van de markt verdringen of straffeloos de prijzen kunnen opdrijven is ook niet te onderbouwen.”

Niet onbetekenend

De afschaffing van de verhuurderheffing dan, een maatregel waar van de grote partijen alleen de VVD niet voor is? Ook niet de ideale oplossing volgens het EIB. Een groot deel van de woningen, afschaffing of niet, wordt toch wel gebouwd, stelt het onderzoek. Bovendien hebben de corporaties volgens de onderzoekers de komende kabinetsperiode nog genoeg geld om meer woningen te bouwen. "Het feit dat de bouw van sociale huurwoningen achterblijft bij de doelstellingen - ook van de corporaties zelf - is dan ook niet primair het gevolg van onvoldoende investeringsruimte, maar van andere factoren die belemmerend werken zoals onvoldoende locaties en lastige procedures en onderhandelingen.”

Selectiviteit

Uiteindelijk zorgen de financiële maatregelen rond de verhuurderheffing en de overige woningbouwimpulsen in de komende kabinetsperiode voor zo'n 20 à 30 duizend extra woningen, blijkt uit de berekeningen van het EIB. “Niet onbetekenend, maar toch niet de extra aantallen zijn die worden nagestreefd in de verkiezingsprogramma’s.”

Het instituut adviseert daarom om niet rücksichtslos maatregelen te nemen, maar de ‘selectiviteit op te zoeken’. Dit kan bijvoorbeeld door de korting van de verhuurderheffing vooral te gebruiken voor corporaties met beperkte middelen, en door middelen vanuit investeringsimpulsen alleen toe te kennen aan woningbouw die naar alle waarschijnlijkheid zonder de regeling niet zouden worden gerealiseerd.