Natuurgebied Herkingen

‘De bal ligt bij de overheid’

16 oktober 2018

3 minuten

Persoonlijk INTERVIEW ‘Ik ben sterk voor een gedemocratiseerde samenleving. Maar om de energietransitie op gang te brengen, moet de overheid dwingender optreden, een speelveld uitzetten dat het voor iedereen aantrekkelijk maakt om mee te doen.’ Sjors de Vries, directeur en adviseur van RUIMTEVOLK legt uit.

Doet de sector genoeg voor de energietransitie?

‘Er is heel veel gebeurd. Gebiedsontwikkelaars doen vaker moeite om duurzaamheid echt in de plannen te verankeren.  Bewonersinitiatieven leiden tot mooie innovaties en kleinschalige oplossingen. Ameland en Goeree-Overflakkee zijn interessante pioniers met een ambitieuze lokale aanpak. Maar we liggen ver achter op schema. We zijn vooral op microniveau bezig. Dat komt doordat vrijwel iedereen worstelt met de complexiteit van de opgave. Er wordt nog te weinig aandacht besteed aan de randvoorwaarden voor de grote transitie, aan het opschalen en verbreden van het eigenaarschap van de opgave. ‘De energietransitie is een ruimtelijke transitie. De overheid heeft in het ruimtelijk domein verantwoordelijk heden systematisch naar de markt en de samenleving geschoven. Maar die missen een samenhangend en gedragen ruimtelijk en economisch kader en een investeringsagenda waarin ze kunnen acteren.’

Dus de overheid is aan zet?

‘Ja. Dat is mijn grootste zorg. In ruimtelijke ontwikkelingen en aanbestedingen zitten amper prikkels voor verduurzaming. Er is op dat vlak te weinig kennis en visie bij overheden. Bovendien heerst er een cultuur van een faciliterende overheid. Een dood spoor als je het mij vraagt. De overheid speelt een cruciale rol bij innovatie. We hebben een daadkrachtige en ondernemende overheid nodig, een overheid die zelf ook in duurzaamheid investeert en innoveert, zoals in Denemarken of Duitsland. De bal ligt op dit moment bij de overheid. Het Rijk zit aan de knoppen van de nationale ruimtelijke ordening en belastingen. Zij moet de lijnen uitzetten en een level playing field bieden voor duurzame en inclusieve gebiedsontwikkelingen. Op dit moment is er veel aandacht voor de technische kant van de opgave – de petajoules – en te weinig voor de economie en het brede eigenaarschap van de transitie. Cruciaal is juist dat we de opgave in samenhang bekijken. Wij werken in onze projecten daarom van analyse tot uitvoering met onze wet op de energietransitie: 3E = O. De E’s staan voor energie, economie en eigenaarschap. De O staat voor omgeving, de ruimte waarin dat samenspel via slimme ruimtelijke ordening getriggerd en georganiseerd moet worden.’ 

Bent u optimistisch over de haalbaarheid?

‘Ja, de samenleving ziet het belang en de urgentie. Maar we moeten snel de focus verleggen van de abstracte petajoules naar gebiedsopgaven, en handelingsperspectief creëren voor alle partijen. De invoering van de nieuwe Omgevingswet biedt alle overheden kansen en een momentum om die nieuwe ruimtelijke ordening actief te gaan onderzoeken. En om te gaan experimenteren met nieuwe vormen van governance. De energietransitie daagt ons uit om steden, dorpen en regio’s slimmer te maken door overheden, markt, maatschappelijke organisaties en bewoners op nieuwe manieren te laten samenwerken.’

De cultuur van een faciliterende overheid is een dood spoor

CV Sjors de Vries is directeur van RUIMTEVOLK. Een bureau dat met overheden, marktpartijen, maatschappelijke partners en bewoners nieuwe strategieën ontwikkelt voor duurzame en inclusieve stedelijke en regionale ontwikkeling. Hij was eerder onder meer lid van de raadscommissie van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur. Hij studeerde Human Geography & Urban and Rural Planning aan de Rijksuniversiteit van Groningen

Dit artikel is verschenen in BPD Dossier #1 van BPD in oktober 2018.


Cover: ‘Natuurgebied Herkingen’


Door Ruud Slierings

Journalist


Meest recent

Architectuur, Kerckebosch, Zeist door Wikipedia Commons (bron: Nanda Sluijsmans)

Landschappelijk ontwikkelen in een naoorlogse probleemwijk, de lessen van Kerckebosch

Ook in bestaand stedelijk weefsel kunnen stenen en groen toekomstbestendig worden gemengd. Het project Kerckebosch in Zeist is een goed voorbeeld, de onderzoekers van Platform31 reisden af voor een evaluatie.

Casus

15 juli 2025

Alphen aan den Rijn, Zuid-Holland door My Eyes4u (bron: Shutterstock)

Esther Agricola over gebiedsontwikkeling als rechtvaardige manier om belangen af te wegen

Gebiedsontwikkeling vraagt om diverse vormen van samenwerking, met steeds vaker nieuwe actoren aan tafel. Een kolfje naar de hand van Esther Agricola, regiodirecteur bij BPD. Ze sprak met Ysbrand Visser onder meer over landschappelijk ontwikkelen.

Interview

15 juli 2025

Annius Hoornstra Column Cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Patrick van den Hurk)

De pijnlijke 50 procent-vraag

Er moet 50 procent meer worden gebouwd, en wel per direct. Volgens columnist Annius Hoornstra vraagt dat om rigoureuze en pijnlijke oplossingen, op de korte termijn. Wat gaat de politiek daaraan doen?

Opinie

14 juli 2025