De blik naar buiten richten

Door Anne Luijten

19 sep 2013 - Voorspelbaar genoeg zijn de reacties op Troonrede en Miljoenennota vooral gericht op onze eigen, binnenlandse sores. Dat past in een tendens die door de crisis is versterkt en waarbij zelfbeklag en navelstaarderij tot nationale hobby lijken te zijn uitgegroeid. Toch roept het kabinet in de Troonrede vanwege ‘een groeiende internationale verwevenheid’ wel degelijk op tot aandacht voor ‘ontwikkelingen buiten onze landsgrenzen’. Daarbij hoort een blik naar buiten. Maar in de rede ligt de nadruk jammer genoeg niet op de mogelijkheden en het élan dat een internationale oriëntatie ons kan bieden, maar op het dreigende gevaar: op de ‘kwetsbaarheid’ van een open economie. Waar is ons nationale zelfvertrouwen gebleven? Heeft de crisis er dan zó diep ingehakt?

Misschien moet de conclusie zijn dat we zijn vastgelopen in de oude systemen maar nog geen bevredigend antwoord hebben gevonden voor het opnieuw opbouwen van de basis van onze samenleving. Waar Willem-Alexander in zijn koninkrijk ‘hartverwarmende eenheid en verbondenheid’ ervaart, is de maatschappelijke werkelijkheid een tikje verontrustender. De participatiemaatschappij waar de Troonrede toe oproept is allang in de maak. Niet als liberaal alternatief voor benodigde bezuinigingen op de zorg en sociale zekerheid, maar als brede, reële beweging van onderop, van mensen die genoeg hebben van een visieloze politiek en de macht van grote bedrijven. De alternatieve Trendrede noemt het gebrek aan vertrouwen in instituties de werkelijke kern van de crisis. Nu nog houden de oude kaders stand, maar een ‘stuwmeer aan innovaties’ van kleine bedrijven, dicht bij de mensen zelf, zal onherroepelijk de dam doen doorbreken. Daarmee dreigt een polarisatie te ontstaan die op den duur de solidariteit in de maatschappij ondermijnt.

Het antwoord op een weg uit de crisis vinden we niet alleen door ons te concentreren op het lokale. Onze economie is veel dieper gerelateerd aan internationale tendenzen dan ons misschien lief is. In het buitenland ook liggen wellicht de antwoorden die een oplossing kunnen bieden voor onze eigen worstelingen. Een land die dat goed heeft begrepen is China, ‘s werelds tweede economie. Nu het land heeft besloten niet meer de productiefabriek van de wereld te willen zijn en zich in te zetten op het ontwikkelen van een eigen kenniseconomie, wordt in zeer rap tempo een kennisimport van ongekende omvang tot stand gebracht. Ole Bouman, de Nederlandse directeur van de Biennale van Shenzhen, vertelt erover in het interview dat ik met hem had over de nieuwe koers van de Chinezen, die ook zijn weerslag vindt in een nieuwe aanpak van gebiedsontwikkeling. Nu nog leert het land daarbij van ons, bijvoorbeeld in de rol die herbestemming van leegstaande fabrieken kan spelen als katalysator voor de herontwikkeling van het gehele gebied. Maar gezien de scherpe focus van de Chinezen, gekoppeld aan een effectief instrumentarium zal het volgens Bouman niet lang meer duren of de rollen zijn omgedraaid en zullen wij gaan leren van de Chinezen.

De blik naar buiten richten: China doet het om er haar eigen economie mee te hervormen en in te richten op de toekomst. Ook de redactie van Gebiedsontwikkeling.nu gelooft in het nut van een internationale oriëntatie. Vandaar de lancering van twee nieuwe initiatieven op het platform: een engelstalige pagina en een internationale special. De blik gaat daarbij in twee richtingen. Met de engelstalige pagina slaan we onze vleugels uit en brengen we Nederlandse kennis over gebiedsontwikkeling graag over de grenzen bij een nieuw, internationaal publiek. We starten daarbij met het thema water, van oudsher een onderwerp waarmee Nederland zich internationaal kan profileren. Goed voor het zelfvertrouwen dus. De internationale special is gericht op leren van het buitenland. We beginnen met China, maar ook de Duitse aanpak van gebiedsontwikkeling staat op de agenda. Overigens houdt ook de redactie zelf haar ogen wijd open en is ze zeer geïnteresseerd in uw ervaringen in of met het buitenland. Reageren mag, we nodigen u er van harte toe uit.