Opinie Om oplossingen te vinden voor de grote ruimtelijke opgaven waar Nederland voor staat, is meer nodig dan ‘mooie plaatjes’ betogen hoogleraar Maarten Hajer en planoloog Peter Pelzer. “Het is tijd om één steek dieper te spitten. Alleen dan ontstaat er ruimte voor werkelijk nieuwe oplossingen.”
“Landbouw, natuur, woningbouw, distributiehallen, datacenters, grootschalige klimaatadaptatie, hernieuwbare energie: het lijkt allemaal niet meer te passen in de schaarse ruimte,” beginnen Hajer en Pelzer hun betoog op Archined.nl. Daarin roepen zij ontwerpers op een stap verder te gaan dan het visualiseren van een toekomst waarin al die ruimtelijke opgaven beter op elkaar afgestemd worden.
Kaarten genoeg
Zeker, zeggen de onderzoekers van de Universiteit Utrecht, de planologie van de eenentwintigste eeuw vraagt om steengoede kaarten en overtuigende visualisaties. En die worden ook gemaakt. De auteurs noemen onder meer Wageningen University met haar kaart voor een natuurlijk Nederland in 2120, Kuiper Compagnons en Jan Rotmans met hun radicaal ruimtelijk beeld van de Randstad en de Kantstad in 2122. En IABR en partners lanceerden via het Ministerie van Maak de ‘grootste maquette van Nederland ooit’. Kortom: aan visuele vergezichten geen gebrek.
Niet alle ruimtelijke problemen vragen ook ruimtelijke oplossingen
Maar Hajer en Pelzer betwijfelen of dit genoeg is om ook tot nieuwe oplossingen te komen. Zij denken dat het tijd is om een stap verder te gaan en “andere institutionele arrangementen en perspectieven op het goede leven” uit te werken. De onderzoekers wijzen er op dat niet alle ruimtelijke problemen ook een ruimtelijke oplossing vragen. Zij noemen de stikstofcrisis als voorbeeld. De oorzaak en de oplossing liggen volgens hen niet op ruimtelijk vlak, het gaat “om onze diëten, om de macht van de agrolobby en om een modern geloof in technologische innovatie".
Andere perspectieven
Om verder te kijken dan de mooie plaatjes voor een nieuwe, betere toekomst bespreken de auteurs enkele voorbeelden om urgente ruimtelijke thema’s van een ander perspectief te voorzien. Zo vraagt de klimaatcrisis om terughoudendheid als het gaat om (vlieg)reizen, maar dat vraagt dan ook om andere mogelijkheden voor recreatie en ontspanning in eigen land. Kan dat niet tot een mix van permanente en tijdelijke bewoning op het nieuwe platteland leiden, vragen de auteurs zich af.
En waarom wordt niet meer ruimte gecreëerd voor lokale energiecoöperaties? Niet alleen om de energietransitie een duw in de rug te geven, maar ook om de mogelijke inkomsten in te kunnen zetten voor vitale gemeenschappen. Hajer en Pelzer wijzen er op dat dit soort arrangementen georganiseerd kunnen worden en dat dit ook nog eens ‘nieuwe en oude bewoners van het platteland’ samen kan brengen.
Het zijn dergelijke analyses die volgens Hajer en Pelzer tot nieuwe perspectieven leiden en nodig zijn om het Nederland van de toekomst doordacht vorm te geven. En ja, daar horen ook krachtige visualisaties bij.
Verder lezen op archined.nl
Cover: ‘Participatie ontwerp’ door Rawpixel.com (bron: shutterstock.com)
