Overstroming stad Australie Brisbane Wateroverlast - Wikimedia Commons, 2020 door Andrew Kesper (bron: Wikimedia Commons)

De Urban Waterbuffer als oplossing voor wateroverlast én hittestress

19 november 2020

3 minuten

Onderzoek Stedelijke gebieden in Nederland hebben steeds vaker te maken met extreme weersomstandigheden. Door intense neerslag ontstaat er wateroverlast en langere periodes van droogte zorgen voor watertekorten. De Urban Waterbuffer kan als duurzame en klimaatbestendige watervoorziening de oplossing zijn, zegt een consortium van onderzoekers.

De combinatie van veel verhard oppervlak en de extremere weersomstandigheden maakt dat wateroverlast een steeds groter probleem is in Nederlandse steden. Tijdens een forse regenbui stroomt het water oppervlakkig af in plaats van door de grond te worden opgenomen, wat zorgt voor overlast. Tegelijkertijd is de stad in tijden van watertekort juist afhankelijk van externe wateraanvoer, omdat het eerder gevallen regenwater is weggestroomd en niet meer beschikbaar is voor hergebruik. Extra handicap is dat er in de stad nauwelijks ruimte is om hemelwater op te slaan.   

Een samenwerkingsverband van kennisinstituten, ingenieursbureaus, toeleveranciers en eindgebruikers heeft sinds 2016 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van de Urban Waterbuffer (UWB). In het vorige maand verschenen eindrapport stellen onderzoekers dat de UWB het mogelijk maakt hemelwater langer vast te houden in stedelijk gebied door het water via grondwaterputten op te slaan in diepere watervoerende zandlagen. Later, bijvoorbeeld tijdens een periode van droogte, kan het water worden teruggewonnen en worden hergebruikt. Tegelijkertijd hebben bestaande functies op het maaiveld geen last van de aanwezigheid van de UWB, omdat het water diep onder de grond wordt vastgehouden.

15.000 m2 besparing

De afgelopen jaren is op vier locaties in Nederland een casestudy uitgevoerd en op twee van die plekken is uiteindelijk een UWB aangelegd. Op beide locaties is dezelfde cyclus van opvangen, vasthouden, zuiveren, opslaan en uiteindelijk weer gebruiken gehanteerd. Het stadion van de Rotterdamse voetbalclub Sparta is een van de plekken waar een proefopstelling van de UWB is aangelegd.

Niet alleen had de omliggende wijk tijdens hevige regenbuien veel last van wateroverlast. Ook hadden de bewoners de wens de wijk te vergroenen en was er met de voetbalclub een eindgebruiker van het overtollige water aanwezig. Het opgeslagen water wordt in deze casus gebruikt om het voetbalveld te besproeien en om verkoeling te bieden aan buurtbewoners via een waterzuil. Met de installatie is in en rondom het stadion ruim 45.000 m2 verhard oppervlak in één keer afgekoppeld.

Na een proef van ruim een jaar blijkt dat door de inzet van de UWB ongeveer 15.000 m2 drinkwater per jaar bespaard wordt, vooral doordat het veld van Sparta met het opgevangen water besproeid kan worden. Toch wordt volgens de onderzoekers de ongeveer 1,5 miljoen euro kostende installatie - gefinancierd door onder andere de gemeente, het waterschap en het waterbedrijf – niet direct terugverdiend. Maar als de indirecte effecten (verminderde last op rioolstelsel, ruimtelijke verbeteringen en CO2-reductie) worden meegenomen, ontstaat er "een positief resultaat van bijna 300.000 euro".

Meekoppelkansen

Toch denken de onderzoekers dat de kosten-batenanalyse van de UWB in de toekomst ook op basis van de directe baten positief kan zijn. "Door een toenemende druk op de leveringszekerheid tijdens langdurige droogtes en als gevolg daarvan wellicht hogere drinkwaterprijzen zal de businesscase van de UWB sterker worden. Daarnaast kan een kostenefficiënter ontwerp worden gerealiseerd en maakt differentiatie in geleverde waterkwaliteit het ook mogelijk om een sterkere businesscase te ontwikkelen.”

Tot die tijd zijn de zogenoemde meekoppelkansen extra van belang. Volgens de onderzoekers blijkt de UWB bij te dragen aan de reductie van hittestress, het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit en het vergroten van het waterbewustzijn. In het Rotterdamse voorbeeld is een stenen plein door de aanleg van de UWB omgetoverd tot een sportplein met een Johan Cruijff Court en verschillende groene stroken waarmee het regenwater in eerste instantie wordt gefilterd.

Cover: Wikimedia Commons

Het hele onderzoek Urban Waterbuffer: Een integrale oplossing voor wateroverlast en droogte in de stad is te vinden op het Kennisportaal Ruimtelijke Adaptatie


Cover: ‘Overstroming stad Australie Brisbane Wateroverlast - Wikimedia Commons, 2020’ door Andrew Kesper (bron: Wikimedia Commons) onder CC BY 2.0, uitsnede van origineel


Jasper_monster_sandervanwettum door Sander van Wettum (bron: SKG)

Door Jasper Monster

Waarnemend hoofdredacteur Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Luchtfoto van Groningse wijk Vinkhuizen uit 2019 door Rudmer Zwerver (bron: Shutterstock)

Sociaal bouwmeester Ivan Nio pleit voor een andere blik op samen leven in de stad

De stad Groningen heeft een lange traditie in bouwkundige bouwmeesters. Sinds vorig jaar is daar een sociaal bouwmeester, die de stenen en mensen meer bij elkaar moet brengen. Ivan Nio vertelt over zijn eerste jaar in deze functie.

Uitgelicht
Interview

21 oktober 2025

Zwemmen in de Rotterdamse Rijnhaven door Jan de Groen (bron: Swimmable Cities)

De stad vernieuwen vanuit het water: zwemmen geeft vaart aan transitie en transformatie

Zwemmen in de stad kan werken als motor voor duurzame gebiedsontwikkeling. Maar het realiseren van de juiste voorzieningen vraagt wel lef van betrokkenen. Op bestuurlijk, organisatorisch en maatschappelijk vlak.

Onderzoek

21 oktober 2025

Middeleeuws kasteel in Carcassonne, Frankrijk door Georgios Tsichlis (bron: Shutterstock)

Dor hout

Juridische spelregels zijn lang niet altijd dé spelbreker voor een succesvolle project- of gebiedsontwikkeling. Manfred Fokkema kapt wat dor hout in het alsmaar uitdijende oerwoud aan omgevings-, aanbesteding-, staatssteun- en Didam-regels.

Analyse

20 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op