Domweg gelukkig, in...

Atlas voor gemeenten 2017

Sinds 2003 worden de 50 grootste gemeenten op basis van statistisch onderzoek naar tal van sociaal-economische en ruimtelijke factoren ingedeeld en gerangschikt. Dit leidt tot onder meer een Woonaantrekkelijkheidsindex, waarop Emmen telkens de hekkensluiter is. Op de kersverse Geluksindex neemt Emmen echter een geruststellende 16^e plaats in. Vice versa gaat Amsterdam steevast voorop als aantrekkelijkste stad voor haar inwoners, maar blijken diezelfde inwoners nu relatief minder gelukkig dan inwoners van 48 andere gemeenten. Amsterdam bekleedt de op één na laagste plek op de Geluksindex. Alleen in Rotterdam is men gemiddeld iets minder gelukkig.

Geluksbeleving

Woonaantrekkelijkheid en geluksbeleving zijn dus allebehalve synoniem. Hoe zit dat? De Erasmus Happiness Economics Research Organization (EHERO), verbonden aan de Erasmus School of Economics van de EUR, heeft zich toegelegd op statistisch onderbouwd geluksonderzoek. De Geluksindex is ontwikkeld door EHERO in samenwerking met Atlas voor gemeenten. Frank van Oort en Martijn Burger van EHERO verstaan onder geluksbeleving in principe de mate waarin mensen tevreden zijn over hun leven ofwel de beoordeling van kwaliteit van leven. Die hebben ze vastgesteld aan de hand van diverse parameters in verschillende domeinen: van arbeid en sociale status tot en met gezondheid en geloof. Voor zover deze parameters de omgeving aangaan, zegt Van Oort, is geluk ‘misschien veel meer maakbaar dan we denken.’ Er valt dus te sturen op geluk, aldus de onderzoeker.

De geluksparadox

Nederland is een gelukkig land, blijkt niet alleen uit onderzoek van de VN en het CBS maar ook uit de Geluksindex. Meer dan 81 procent van inwoners van de 50 grootse gemeenten voelt zich gelukkig. Ongelukkigheid is in die zin een betrekkelijk begrip. Wel is het zo dat stedelingen gemiddeld minder gelukkig zijn dan dorpelingen, blijkt uit de Geluksindex. Ede, koploper in de Geluksindex, is een uitzondering op de regel. De bevolking van Ede, een stad met relatief weinig werklozen, migranten en gezinnen en veel rust en ruimte, is gelukkiger dan die van het ommeland.

Gerard Marlet, van Atlas van gemeenten, vertelt dat in de stad Groningen de geconstateerde discrepantie tussen stad en omgeving uitgesproken is: 20 procent van de bevolking acht zich niet gelukkig, terwijl in de omliggende kleinere gemeenten slechts 10 procent van de mensen tot dit oordeel komt. ‘Terwijl we tegelijkertijd weten dat mensen massaal naar de stad Groningen trekken, de huizenprijzen daar veel harder stijgen dan in de omgeving, en dat de bevolking in die omgeving in het algemeen zelfs afneemt. Dat is de geluksparadox van de aantrekkelijke stad.’ Die paradox houdt in dat mensen geluk in de stad zoeken maar het lang niet altijd vinden. Het zijn vooral sociaal-economische omstandigheden die de geluksbeleving bepalen. Amsterdam kent een relatief hoog percentage alleenstaanden, werklozen en mensen met een migratie-achtergrond die in de grote stad – schaal speelt ook een rol – wellicht geborgenheid of aanspraak missen. Dit zou de lage plek op de Geluksindex kunnen verklaren. Een interessant aanknopingspunt voor beleidvorming – het sturen van geluk – is wellicht de bevinding dat ‘mensen die vrijwilligerswerk doen niet veel ongelukkiger zijn dan mensen met betaald werk.’ Een nuttige dagbesteding als een van de sleutels tot geluk?

De Dapperstraat

Domweg gelukkig, in Ede dus? Of in Emmen? Of toch in Amsterdam? J.C. Bloem verkoos anno 1945 in “De Dapperstraat” in ieder geval het stadse wonen boven een landelijk bestaan:

Of Bloem zich ook gelukkig had gevoeld in een tuinstad nieuwe stijl, zoals de NEPROM die voorstelt als antwoord op de woningvraag, blijft ongewis. Wel biedt hij verderop in zijn gedicht een heldere interpretatie van het begrip “geluk”: ‘Alles is veel voor wie niet veel verwacht.’