Hoe kunnen we meer woningen bouwen? In deze column wil ik de nadruk leggen op de rol die de gemeente heeft bij het aanjagen van de woningbouw. Gemeentes bepalen namelijk de prijs voor een bouwkavel op de grond die ze in eigendom hebben. Dit doen ze zowel voor woningen als voor kantoren, maatschappelijk vastgoed en bedrijventerreinen.

De grondprijs is een van de grootste kostenposten van een nieuwe woning. Gemeentes hebben vanwege hun omvangrijke bezittingen grote invloed op deze kosten. Volgens het Kadaster lag de prijs voor een woningbouwkavel in 2018 op gemiddeld 450 euro per vierkante meter. De totale bouwkosten voor een koop- en huurwoning bedroegen vorig jaar respectievelijk 827 euro en 842 per vierkante meter. Gemeentes hanteren voor (sociale) huurwoningen meestal lagere grondprijzen dan voor koopwoningen, maar in beide gevallen zijn de grondprijzen substantieel. Voor koopwoningen bedragen ze nu meer dan 50 procent van de totale bouwkosten.

Gemeentes profiteren op dit moment van de grote vraag naar woningen. Uit onderzoek van de TU Delft blijkt namelijk dat zij vorig jaar 1,25 miljard euro verdienden op de exploitatie van grond in hun eigendom, 20 procent meer dan in 2017. De stijging is het gevolg van meer grondverkopen en het rekenen van hogere grondprijzen. Het grootste deel van het resultaat werd behaald met de verkoop van grond voor nieuwe woningen.

Wat schetst mijn verbazing? Dit positieve resultaat wordt volgens de TU Delft niet gebruikt om te investeren in het bouwrijp maken van nog braakliggend terrein dat gemeentes al bezitten of in het aankopen van nieuwe grond dat vervolgens voor bewoning geschikt kan worden gemaakt. Gemeentes lijken daarmee een kortzichtig beleid te voeren, waarbij ze maximaal willen profiteren van de hoge woningprijzen. Het gevolg hiervan is echter dat bouwgrond op termijn schaarser wordt, de grondprijzen verder stijgen en vooral dat de bouw van woningen structureel achterblijft bij de enorme behoefte. Gemeentes zouden daarom hun blik moeten verleggen en de huidige rugwind moeten benutten voor structurele oplossingen.