Een kleine stap met grote gevolgen; zelforganiseren begint bij jezelf

Impressie 5e Nationale Dag van de Zelforganisatie, thema: ‘Klein binnen groot’

Organizonderen

Martijn Aslander werd door dagvoorzitter Iris Meerts, directeur van Stichting Zelforganisatie, geïntroduceerd als ‘universeel prutser’. Aslander vertelde ons over wat hij ‘organizonderen’ noemde, het organiseren zonder papier en geld. Hij ging in op het belang van het netwerk. Wanneer iedereen bereid is om zijn of haar kennis te delen en erin durft te geloven dat hij hiervoor uiteindelijk, via het netwerk, ook weer iets terug zal krijgen, dan kunnen we organizonderen. Aslander is voorstander van een open source beleid. Hij deelt zijn ideeën graag en is ervan overtuigd dat hij sneller ideeën kan genereren dan wij ze kunnen stelen. Verder gebruikte hij de quote: ‘internet is cutting out the traditional middle man’. Om de betekenis hiervan aan te geven gaf hij ons een aantal mooie voorbeelden waaronder kickstarter, waar elk creatief project financiering kan vinden, en instructables, een do-it-yourself website. Aslander pleit voor een samenleving zonder businessplannen, plannen moeten ontstaan, worden uitgevoerd en zijn succesvol of niet.

Klein, het nieuwe groot

Michael Jongeneel van Triodos Bank vertelde ons waarom de bank in een steeds meer zelforganiserende samenleving nog steeds van belang is. Jongeneel vergeleek een bank met het hart en benadrukte dat zolang wij voor de doorstroming van geld nog geen alternatief gevonden hebben, banken van belang blijven. Zijn lezing was opgezet rondom een grafiek waarin geluk tegenover duurzaam gebruik werd uitgezet. Deze grafiek maakte ons pijnlijk duidelijk dat wij, de wereldbevolking, hierin de balans nog niet gevonden hebben. Jongendeel pleit voor consuminderen. De missie van de Triodos Bank is het verbeteren van ‘the quality of life’, de bank werkt hiernaartoe aan de hand van 4 kernwaarden: sustainability, transparancy, excellence en entrepreneurship. Jongeneel benadrukte het belang van de attitude in het succesvol nastreven van dit doel. Het was een mooi verhaal, maar op Twitter werd het betwijfeld. Iris Meerts confronteerde Michael hiermee, Zijn antwoord: ‘Je moet het ervaren. Volg je hart, gebruik je hoofd’. Bij Triodos Bank gaat het om keuzes durven maken. Je moet bij jezelf te rade gaan of je bereid bent een lagere rente te ontvangen om de projecten te steunen die Triodos Bank financiert.

De Zuiderling: bank van wederdiensten

De laatste spreker van de ochtend was Luc Manders, één van de oprichters van de Zuiderling, de ruilmunt ‘op’ Rotterdam-Zuid. Manders besprak in zijn lezing eerst het idee achter de Zuiderling: een bank van de wederdiensten, 1 Zuiderling staat voor ongeveer een half uur van je tijd om iets te doen voor een ander. De doelstelling van dit initiatief is om zoveel mogelijk omlopen te creëren om de welvaart en het geluk van de bewoners van Rotterdam-Zuid te laten stijgen. Manders vertelde over het langdurige traject dat doorlopen is om de munt op te zetten. Ze zijn al 2 jaar bezig, maar de munt is pas 2 maanden in omloop. Toch zijn er al heel wat successen behaald, de website met vraag en aanbod representeert dit succes. Manders benadrukte dat je buren en bekenden al snel vanuit jezelf helpt, maar mensen die je niet kent, niet. Juist hier bewijst de Zuiderling zichzelf. Hij sloot af met een spreuk die de essentie van deze munt goed weergeeft: ‘We don’t need the money, We need the things we can buy with it.’

Samen aan de slag in ZoHo

Een van de workshops in de middag was ‘Aan de slag in ZoHo: klein binnen groot in de fysieke ruimte’. Onder leiding van Jeroen Laven van Stipo kregen de deelnemers op locatie inzicht in de ontwikkelingen in het Zomerhofkwartier, een verouderd bedrijventerrein in Rotterdam. We kregen inzicht in hoe een groep gelijkgestemden samen werkt aan een organisch proces van ‘slow urbanism’ om de wijk te versterken. Een goed voorbeeld van zelforganisatie in de wijk waarbij, vertelde Laven, de gemeente en woningcorporatie Havensteder open staan voor ideeën en om tafel gaan zitten om uitzonderingsmaatregelen uit te werken om van alles mogelijk te maken. Een van de belangrijkste onderdelen van de ontwikkeling is de plint, deze moet opengebroken worden. Alle huurders op de begane grond tekenen dan ook een contract waarin zij aangegeven dat zij de plint zullen ontwikkelen.

Regels voor zelforganisatie: niet te weinig, maar ook niet te veel

Als afsluiting van de dag sprak de founding father van Stichting Zelforganisatie Hans Abbink. Hij stelde dat er regels nodig zijn voor zelforganisatie. Wat had het publiek tot nu toe op deze dag geleerd over de randvoorwaarden voor zelforganisatie? De deelnemers waren het met elkaar eens dat er enige afstemming nodig is tussen verschillende niveaus, dat je zelforganisatie samen doet; je kan het niet alleen, dat het om ruimte vraagt en dat je voor een goede organisatie samen moet komen. Abbink stelde dat een systeem (groot) bestaat uit agenten (klein) in een omgeving. Uit de interactie tussen de verschillende agenten volgen een aantal samenwerkingsregels waardoor een systeem kan ontstaan. Volgens Abbink moeten er niet te veel, maar ook niet te weinig regels zijn en zijn deze regels aan verandering onderhevig, de maatschappij evolueert waardoor nieuwe regels nodig zijn.

Foto's: Simone Haenen

Video impressie

5e Nationale Dag van de Zelforganisatie - 13 november 2013 - Sfeervideo van Stichting Zelforganisatie (Video: Grumble Film)

Zie ook

- Voor foto’s, presentaties en verslagen, waaronder het Twitterverslag, zie de terugblik van de Stichting Zelforganisatie.
- ‘Een sterk verhaal’, verslag van de 4e Nationale Dag van de Zelforganisatie