Go column cover 2

Smeer de energietransitie niet als pindakaas uit over Nederland

8 januari 2020

2 minuten

Opinie Vlak voor Kerst gaf de Hoge Raad Urgenda gelijk. Nederland moet zich aan haar eigen klimaatafspraken houden. Aan het einde van dit decennium dient Nederland haar CO2-uitstoot met meer dan de helft te hebben teruggebracht (tot 49 procent ten opzichte van 1990). Maar hoe dat te doen is nog tamelijk onduidelijk. De aanpak tot nu toe is vrijblijvend te noemen (1). Geen daden, maar woorden.

De maatregelen die het Rijk - als gevolg van haar uitstelgedrag - gedwongen is komend jaar te nemen, zullen het klimaatbeleid niet populairder maken. De maatregelen zijn drastisch en kostbaar en er is geen tijd om draagvlak te verwerven door details bij te stellen. Dat moet voor de langetermijn-ambities anders.

Het College van Rijksadviseurs (Cra) lanceerde hier eind vorig jaar een voorzet voor: Via Parijs (2). Dit is een ontwerpverkenning hoe Nederland klimaatneutraal kan worden (op een aantrekkelijke wijze). Het is geen plan, maar een voorzet voor het maatschappelijk debat. Op basis van een aantal principes die ruimtelijk zijn vertaald.

De twee voornaamste principes - op ruimtelijke en systeemlogica - zijn:

  1. Combineer de energietransitie met andere opgaven. Zo wordt de energietransitie ook leuk(er). Op die manier verwerf je draagvlak. Want zonder draagvlak geen plan. En op de lange termijn bespaar je er tijd, geld en ruimte mee. Voorbeeld: Fryslân wordt pas enthousiast voor ‘Parijs’ als de massale inzet van aquathermie de kans op een Elfstedentocht verhoogt.

  2. Concentreer. Smeer de energietransitie niet gelijkmatig als pindakaas uit over Nederland. Maar doe het wel eerlijk. Door gebieden die ergens goed in zijn iets extra’s te laten doen en ze hiervoor te belonen. Voorbeeld: een windpark in de Wieringermeer, of een andere grootschalige polder, is veel effectiever dan elders. Het waait er hard, het landschap is groots en er wonen relatief weinig mensen. Cruciaal is dat de lokale gemeenschap wordt beloond voor deze extra inzet en enthousiast is over het plan. Een wijze les na ‘Groningen’.

Zo ontstaat een Nederland waar zonnepanelen op daken liggen en niet in de wei. Waar een aantal grote windclusters lokaal voor welvaart (en welzijn) zorgen en andere delen van Nederland vrij en open houden. 

En waar de energietransitie kan worden gezien als een kans: als nieuwe inkomstenbron, regionale trots en identiteit en als drijfveer achter innovatie en nieuwe economie. 

De energietransitie vormt zo een mooie motor voor veel heel verschillende gebiedsontwikkelingen. Met onverwachte dwarsverbanden die we met elkaar in de komend decennium met elkaar moeten ontdekken.

Roaring twenties here we come!

(1) Nederland is opgedeeld in dertig regio’s die elk werken aan een Regionale Energiestrategie (de RES). Maar deze zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor nog geen kwart van de totale energieopgave en er is geen minimale eis hoeveel energie een RES moet leveren.

(2) https://www.collegevanrijksadviseurs.nl/adviezen-publicaties/publicatie/2019/10/17/via-parijs


Cover: ‘Go column cover 2’


Daan Zandbelt

Door Daan Zandbelt

Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving en partner bij De Zwarte Hond, een ontwerpbureau voor architectuur en stedenbouw in Rotterdam.


Meest recent

Vogelvlucht van Drie Hoefijzers, Breda door AM (bron: AM)

Van brouwerij tot binnenstedelijk woongebied, gebiedstransformatie Drie Hoefijzers afgerond

Breda is een nieuw binnenstedelijk woonmilieu rijker: gebiedsontwikkelaar AM heeft de transformatie van een voormalig brouwerijterrein afgerond. Jaap van Engelshoven, directeur ontwikkeling, volgde het traject van nabij en kijkt terug.

Casus

30 april 2025

Am Tacheles met zicht op passage en binnenplein door Kees de Graaf (bron: Kees de Graaf)

Exclusieve verdichting in Berlijn: project Am Tacheles roept discussie op

In het Tacheles-gebied in de Berlijnse binnenstad maakten krakers en kunstenaars plaats voor een hoogwaardig en vooral high-end woon-, werk- en winkelgebied: Am Tacheles. Niet bij iedereen roept dat positieve reacties op.

Uitgelicht
Casus

30 april 2025

Afslag Meerwaarde door Jutta Hinterleitner (bron: SSRO)

Op zoek naar maatschappelijke meerwaarde bij de stedelijke snelweg

De stedelijke snelweg staat weer in de schijnwerpers, nu met de blik van brede welvaart. De publicatie ‘Afslag Meerwaarde’ van het Kennis- en Innovatieplatform Stedelijke Snelwegen en Ruimtelijke Ontwikkeling biedt nieuwe perspectieven.

Uitgelicht
Onderzoek

29 april 2025