Go column cover 2

Smeer de energietransitie niet als pindakaas uit over Nederland

8 januari 2020

2 minuten

Opinie Vlak voor Kerst gaf de Hoge Raad Urgenda gelijk. Nederland moet zich aan haar eigen klimaatafspraken houden. Aan het einde van dit decennium dient Nederland haar CO2-uitstoot met meer dan de helft te hebben teruggebracht (tot 49 procent ten opzichte van 1990). Maar hoe dat te doen is nog tamelijk onduidelijk. De aanpak tot nu toe is vrijblijvend te noemen (1). Geen daden, maar woorden.

De maatregelen die het Rijk - als gevolg van haar uitstelgedrag - gedwongen is komend jaar te nemen, zullen het klimaatbeleid niet populairder maken. De maatregelen zijn drastisch en kostbaar en er is geen tijd om draagvlak te verwerven door details bij te stellen. Dat moet voor de langetermijn-ambities anders.

Het College van Rijksadviseurs (Cra) lanceerde hier eind vorig jaar een voorzet voor: Via Parijs (2). Dit is een ontwerpverkenning hoe Nederland klimaatneutraal kan worden (op een aantrekkelijke wijze). Het is geen plan, maar een voorzet voor het maatschappelijk debat. Op basis van een aantal principes die ruimtelijk zijn vertaald.

De twee voornaamste principes - op ruimtelijke en systeemlogica - zijn:

  1. Combineer de energietransitie met andere opgaven. Zo wordt de energietransitie ook leuk(er). Op die manier verwerf je draagvlak. Want zonder draagvlak geen plan. En op de lange termijn bespaar je er tijd, geld en ruimte mee. Voorbeeld: Fryslân wordt pas enthousiast voor ‘Parijs’ als de massale inzet van aquathermie de kans op een Elfstedentocht verhoogt.

  2. Concentreer. Smeer de energietransitie niet gelijkmatig als pindakaas uit over Nederland. Maar doe het wel eerlijk. Door gebieden die ergens goed in zijn iets extra’s te laten doen en ze hiervoor te belonen. Voorbeeld: een windpark in de Wieringermeer, of een andere grootschalige polder, is veel effectiever dan elders. Het waait er hard, het landschap is groots en er wonen relatief weinig mensen. Cruciaal is dat de lokale gemeenschap wordt beloond voor deze extra inzet en enthousiast is over het plan. Een wijze les na ‘Groningen’.

Zo ontstaat een Nederland waar zonnepanelen op daken liggen en niet in de wei. Waar een aantal grote windclusters lokaal voor welvaart (en welzijn) zorgen en andere delen van Nederland vrij en open houden. 

En waar de energietransitie kan worden gezien als een kans: als nieuwe inkomstenbron, regionale trots en identiteit en als drijfveer achter innovatie en nieuwe economie. 

De energietransitie vormt zo een mooie motor voor veel heel verschillende gebiedsontwikkelingen. Met onverwachte dwarsverbanden die we met elkaar in de komend decennium met elkaar moeten ontdekken.

Roaring twenties here we come!

(1) Nederland is opgedeeld in dertig regio’s die elk werken aan een Regionale Energiestrategie (de RES). Maar deze zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor nog geen kwart van de totale energieopgave en er is geen minimale eis hoeveel energie een RES moet leveren.

(2) https://www.collegevanrijksadviseurs.nl/adviezen-publicaties/publicatie/2019/10/17/via-parijs


Cover: ‘Go column cover 2’


Daan Zandbelt

Door Daan Zandbelt

Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving en partner bij De Zwarte Hond, een ontwerpbureau voor architectuur en stedenbouw in Rotterdam.


Meest recent

Stadsveteraan, Amsterdam door AM (bron: AM)

Zo is (sociale) woningbouw voor senioren in de stad wél mogelijk

De vergrijzing neemt toe, maar het aantal seniorenwoningen groeit nauwelijks door hoge kosten en weinig beschikbare grond. Twee Amsterdamse sociale woonconcepten voor senioren lukt het wél. Wat valt hiervan te leren?

Uitgelicht
Casus

21 mei 2025

Surveillance Software in Tallinn door Gorodenkoff (bron: Shutterstock)

De opmars van AI, dit is een routekaart voor toekomstbestendige steden

De opkomst van AI zorgt voor nieuwe ontwikkelingen rondom stedelijk beleid en beheer. Internationaal onderzoek brengt in kaart hoe 250 steden wereldwijd de mogelijkheden van AI verkennen of dit al inzetten om complexe uitdagingen aan te pakken.

Onderzoek

20 mei 2025

Overstroming bij rivier de Lek door MyStockVideo (bron: Shutterstock)

Zorgvuldigheid geboden: aansprakelijkheidsrecht maakt water en bodem sturend voor woningbouw

Lilian van Karnenbeek en Frank Groothuijse bespreken een gerechtelijke uitspraak die gebiedsontwikkelaars waarschuwt. Zij moeten de ‘hydrologische’ civielrechtelijke zorgplicht in acht nemen, zeker in gebieden die kwetsbaar zijn voor wateroverlast.

Uitgelicht
Analyse

20 mei 2025