Go column cover 2

Smeer de energietransitie niet als pindakaas uit over Nederland

8 januari 2020

2 minuten

Opinie Vlak voor Kerst gaf de Hoge Raad Urgenda gelijk. Nederland moet zich aan haar eigen klimaatafspraken houden. Aan het einde van dit decennium dient Nederland haar CO2-uitstoot met meer dan de helft te hebben teruggebracht (tot 49 procent ten opzichte van 1990). Maar hoe dat te doen is nog tamelijk onduidelijk. De aanpak tot nu toe is vrijblijvend te noemen (1). Geen daden, maar woorden.

De maatregelen die het Rijk - als gevolg van haar uitstelgedrag - gedwongen is komend jaar te nemen, zullen het klimaatbeleid niet populairder maken. De maatregelen zijn drastisch en kostbaar en er is geen tijd om draagvlak te verwerven door details bij te stellen. Dat moet voor de langetermijn-ambities anders.

Het College van Rijksadviseurs (Cra) lanceerde hier eind vorig jaar een voorzet voor: Via Parijs (2). Dit is een ontwerpverkenning hoe Nederland klimaatneutraal kan worden (op een aantrekkelijke wijze). Het is geen plan, maar een voorzet voor het maatschappelijk debat. Op basis van een aantal principes die ruimtelijk zijn vertaald.

De twee voornaamste principes - op ruimtelijke en systeemlogica - zijn:

  1. Combineer de energietransitie met andere opgaven. Zo wordt de energietransitie ook leuk(er). Op die manier verwerf je draagvlak. Want zonder draagvlak geen plan. En op de lange termijn bespaar je er tijd, geld en ruimte mee. Voorbeeld: Fryslân wordt pas enthousiast voor ‘Parijs’ als de massale inzet van aquathermie de kans op een Elfstedentocht verhoogt.

  2. Concentreer. Smeer de energietransitie niet gelijkmatig als pindakaas uit over Nederland. Maar doe het wel eerlijk. Door gebieden die ergens goed in zijn iets extra’s te laten doen en ze hiervoor te belonen. Voorbeeld: een windpark in de Wieringermeer, of een andere grootschalige polder, is veel effectiever dan elders. Het waait er hard, het landschap is groots en er wonen relatief weinig mensen. Cruciaal is dat de lokale gemeenschap wordt beloond voor deze extra inzet en enthousiast is over het plan. Een wijze les na ‘Groningen’.

Zo ontstaat een Nederland waar zonnepanelen op daken liggen en niet in de wei. Waar een aantal grote windclusters lokaal voor welvaart (en welzijn) zorgen en andere delen van Nederland vrij en open houden. 

En waar de energietransitie kan worden gezien als een kans: als nieuwe inkomstenbron, regionale trots en identiteit en als drijfveer achter innovatie en nieuwe economie. 

De energietransitie vormt zo een mooie motor voor veel heel verschillende gebiedsontwikkelingen. Met onverwachte dwarsverbanden die we met elkaar in de komend decennium met elkaar moeten ontdekken.

Roaring twenties here we come!

(1) Nederland is opgedeeld in dertig regio’s die elk werken aan een Regionale Energiestrategie (de RES). Maar deze zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor nog geen kwart van de totale energieopgave en er is geen minimale eis hoeveel energie een RES moet leveren.

(2) https://www.collegevanrijksadviseurs.nl/adviezen-publicaties/publicatie/2019/10/17/via-parijs


Cover: ‘Go column cover 2’


Daan Zandbelt

Door Daan Zandbelt

Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving en partner bij De Zwarte Hond, een ontwerpbureau voor architectuur en stedenbouw in Rotterdam.


Meest recent

Nieuwbouw in Holtenbroek door Nadine van den Berg (bron: Nadine van den Berg)

Verdichting in Zwolse wederopbouwwijk Holtenbroek, het volgende hoofdstuk in de vernieuwing

Wat gebeurt er met de ruimtelijke kwaliteit van een bestaand gebied wanneer zich daar grote ingrepen voordoen? Journalist Mark Hendriks en fotograaf Nadine van den Berg nemen polshoogte in de Zwolse wederopbouwwijk Holtenbroek.

Uitgelicht
Casus

25 april 2025

GO weekoverzicht 24 april 2025 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van beproefde en nieuwe principes

Wil je helemaal bij zijn, dan zijn dit de stukken die je gelezen moet hebben. Het ging om de principes deze week. Van samenwerking bij PPS via het rekenen aan grondwaardes tot en met innovatie in het landelijk gebied.

Weekoverzicht

24 april 2025

Agnes Franzen.jpg door Frederique van Andel (bron: Frederique van Andel)

De kloof tussen bestuur en straat dichten

De nieuwe Wet versterking participatie verplicht gemeenten tot een actievere rol voor burgers in beleid. Maar hoe geef je die betrokkenheid dan precies vorm? ROm-columnist Agnes Franzen reflecteert op participatie als democratisch leerproces.

Opinie

23 april 2025