platform voor kennis, nieuws en opinie
Door Jos Feijtel en Friso de Zeeuw
7 jun 2013 - Wie wil dat in deze crisistijd nog vastgoedinvesteringen van de grond komen, zal de gemeentelijke hoepel dienen te vergroten waar initiatiefnemers doorheen moeten springen. Die hoepel is afgelopen dertig jaar door een opeenstapeling van normen, regels, ambities en procedures alleen maar nauwer geworden. Dat is gemeenten niet kwalijk te nemen, want het weerspiegelt de maatschappelijke ontwikkeling in een lange welvaartsperiode. Onze remedie: ontslakken. Dat betekent ontmanteling van de toren van Babel en sneller, goedkoper en flexibeler worden.
De stapeling van publieke eisen, normen, ambities, beleidsuitspraken is het drama van de goede bedoelingen. Want alle regels voor veiligheid, milieu, parkeren, groen, gedetailleerde bestemmingsplannen, stedenbouw, archeologie, enzovoort hebben hun eigen ratio. Maar het totaalresultaat is uiterst complex en vaak rampzalig. In de afgelopen tien jaar steeg de kostprijs van een woning van €250.000 met meer dan €40.000, met name als gevolg van extra regels en procedures. In een gemeente als Zaanstad gelden 130 beleidsdocumenten waaraan investeringen getoetst moeten worden. Breda reageerde op een plan voor een appartementengebouw aanvankelijk met een ambtelijke nota van vijftig pagina’s. In een andere gemeente gelden drie soorten vergunningen met bijkomende leges voor een nieuwe brievenbus in een monumentenpandje, opgeteld: €5.500 (kosten brievenbus: €79,50).
De problematiek is natuurlijk niet nieuw. Maar voor de crisis konden de voortdurende stijgende marktwaarden van nieuw of herontwikkeld vastgoed de extra kosten en proceduretijden meestal wel opvangen. Als gevolg van de crisis, met prijsdalingen en een rigoureus teruggelopen bouwproductie, is bij rijksoverheid, gemeenten en provincies het besef doorgedrongen dat het anders moet. Zo gaat Zaanstad de documentenstapel van 130 naar 40 terugbrengen (‘is nog te veel’, zegt de wethouder). In Breda heeft het gemeentebestuur ingegrepen en de vijftig pagina’s in een gesprek met de investeerder gereduceerd tot drie echte discussiepunten. In Eindhoven heeft de wethouder de gemeenteraad geconfronteerd met een collectie afgewezen plannen. Dat was het startsein voor een snoeiactie in het gemeentelijk regelwoud.
Het door ons aangevoerde Actieteam Ontslakken - bestaan uit zes gemeenten (Breda, Zaanstad, Groningen, Den Haag, Tilburg en Eindhoven), één provincie (Noord-Brabant), mensen uit de markt en deskundigen - heeft veertig praktische tips voor verandering geformuleerd. Om niet meer in elk wissewasje een aanleiding te zien voor enorme planvertraging. Het gaat niet alleen om de regels zelf, maar nog meer om houding, werkwijze en cultuur.
Durf simpele gezonde boerenverstandoplossingen in te zetten, zo nodig afwijkend van bestaande regelgeving als het maatschappelijk belang dat toelaat. Ga het directe gesprek aan met initiatiefnemers, in plaats van een ellenlange nota te schrijven.
Inmiddels zijn acht gemeenten geselecteerd die daadwerkelijk een concreet ontslakkingstraject in gaan, ondersteund door het team van Actieagenda Bouw.
In overheidsland heeft iedereen het tegenwoordig over ‘uitnodigingsplanologie’. Dat komt niet op afroep, daarvoor moet je als politiek bestuur en ambtelijke organisatie eerst grondig ‘ont-regelen’. Maar ook professionele investeerders moeten hun gedrag aanpassen. Bijvoorbeeld door transparant te communiceren over hun (commerciële) doelstellingen en in hun plannen rekening te houden met wezenlijke publieke belangen.
Prof mr. Friso de Zeeuw en Jos Feijtel zijn voorzitter en secretaris van het Actieteam Ontslakken dat voortvloeit uit de publiek-private Actieagenda Bouw. Beiden zijn jarenlang gemeente- en provinciebestuurder geweest.
Auteursrecht voorbehouden aan Het Financieele Dagblad
