Onderzoeker
en universitair docent aan de TU Delft Wouter-Jan Verheul zit de dag
voor. “We gaan afpellen”, aldus Verheul. Eerst de regio, dan het
stationsgebied, dan het station zelf. Drie vragen worden er
besproken. Ten eerste, hoe zijn de stationsgebieden, deze
knooppunten, opgenomen in het stedelijk weefsel? Ten tweede, in
Nederland hebben we een mooie traditie van sleutelprojecten rond de
grote stationsgebieden, maar hoe zit het dan met de kleinere
tussenstations? Ten derde, welke mogelijkheden bieden nieuwe
technologieën en hoe verhouden die zich tot placemaking?
De
regio en stad
Stijn van de
Walle, Coördinator Stedenbaan van Netwerk Zuidelijke Randstad, meent
dat stations een logisch onderdeel van de stad moeten worden. Dit
betekent functiemenging. Kantoren, retail, penthouses, woonkamers,
horeca, en ja, ook vervoer. Van generiek beleid naar maatwerk per
gebied. Geen tot heel weinig parkeerplaatsen. Compactere tram- en
busstations, handig geplaatst aan de zijkanten. Het resultaat? Meer
ruimte voor de mens te voet en te fiets, voor ruimtelijke kwaliteit
en het liefst zelfs emotionele binding met het stationsgebied.
Rotterdam laat zien dat dit laatste mogelijk is.
Voor de
kleinere tussenstations lijkt de uitdaging te zijn ze aantrekkelijker
te maken door - langzaam maar zeker - enkele kleine ingrepen.
Metrostation Westpolder te Berkel wordt aangehaald als goed
voorbeeld. Rondom het station werden wat appartementen en winkels
gebouwd. Later kwam er een pleintje met een fontein, wat groen, een
restaurantje. “Ook al hebben zulke kleine stations vooral een
vervoersfunctie, zulke kleine ingrepen maken het gebied een stuk
aantrekkelijker”, aldus Van de Walle.
Het
gebied
De eerste laag is
gepeld, door naar een concreet stationsgebied: Utrecht. Marlies
de Nijs, senior
stedenbouwkundige bij Gemeente Utrecht, legt uit. Gemeente Utrecht is
booming, het centrum groeit uit zijn jas. De stad moet verdicht
worden en het centrum wordt over het station naar het westen
getrokken: ‘Het Nieuwe Centrum’. Hoe ze dit willen bereiken?
Functiemenging en dwarsverbindingen West-Oost, Noord-Zuid. Het
station moet looprichtingen naar alle kanten van de stad faciliteren.
Als extraatje komt er een voetgangers- en fietsbrug over het spoor.
Parkeren in dit gebied piekeren ze niet over, wat tevens volledige
draagvlak geniet.
Het werd ook duidelijk dat het
gebiedsontwikkelingsproces op de oude vertrouwde manier is en wordt
ingericht. Geen technologieën zoals gamificatie, real-time
loopstroomanalyses of sociale media. Dit werd te duur en
arbeidsintensief geacht. Ze weten niet zo goed wat te doen met “al
die smart zaken”.
Het
station
Barend
Kuenen, Directeur Retail &
Services NS Stations, benadrukt dat de beleving van stations erg
verbeterd is. Een wezenlijk verschil met vroeger is dat mensen nu ook
naar het station gaan, alleen maar om elkaar te ontmoeten. “De
transportwaarden blijven wel de kern, maar het verschil is dat het nu
toch echt een onderdeel van de stad is geworden”, aldus de
NS-directeur. Hij ziet dat bij stations de emotie en verbinding met
de stad steeds sterker wordt. Ze willen daarom toe naar
‘gastheerschap’, ook bij de kleinere stations. Altijd bemensing,
altijd een koffiezaakje open, altijd welkom.
Qua technologie
benadrukt Kuenen dat NS vooral wat heeft aan zaken als
zelfscankassa’s, ‘swipe-and-go’ betalen, de OV-chipkaart en
loopstroomanalyses. Betreft dit laatste brengen ze op basis van
bluetooth verbindingen van de reizigers en hun smartphones de
loopstromen in kaart, om hiermee verkeersknelpunten te analyseren
tijdens en na de verbouwing, en huurprijzen te bepalen. “In
Schiphol zit er letterlijk iemand achter een scherm om de actuele
loopstromen in de gaten te houden.”
Concluderend
Al
met al kunnen we zeggen dat stationsgebieden, klein en groot, een
integraal onderdeel (moeten) zijn van het stedelijk weefsel. Het kan
naast het functioneren een aantrekkelijk gebied zijn, met een eigen
vibe en een emotionele binding met de stad en inwoners. Er zijn
genoeg stedenbouwkundige en technologische mogelijkheden om het
vervoersproces veiliger, efficiënter en compacter te maken. Hierdoor
ontstaat er voor de gebruiker meer tijd en ruimte voor andere zaken
dan enkel vervoer. Het gaat ook om elkaar ontmoeten in been fijne,
mooie omgeving. De uitdaging is dan om dit bij alle stations, ook de
kleine tussenstations, te verwezenlijken.
Bekijk de presentatie van Marlies de Nijs hier (pdf).
Beeld: Jean van Lingen
