Thumb_stad en kapitaal_1_1000px

Het succes van Hamburg

20 november 2011

3 minuten

Nieuws Hamburg heeft de financiële crisis naar eigen zeggen alweer achter zich gelaten. De visie ‘Metropool Hamburg: Groeiende Stad’ uit 2002 is houdbaar gebleken. Grote projecten als HafenCity en IBA, en de privaat gefinancierde Business Improvement Districts (BIDs) vinden allen doorgang. Waarin schuilt het succes van Hamburg, en wat kunnen we daar in Nederland van leren?

Investeren waar nodig, faciliteren waar gewenst

Hamburg is de tweede stad van Duitsland. Hoewel de hoge levensstandaard in deze Noord-Duitse metropool beter past bij steden als Londen en Parijs, wordt de havenstad vaker vergeleken met plaatsen als Rotterdam. Dat is ten onrechte, want een snelle vergelijking tussen de stadsstaat Hamburg en het Rijnmondgebied laat een enorm verschil in welvaart zien. In onze voorbereidingen op de studiereis van de Master City Developer bleek al snel dat de Hamburgse economie naast de haven ook draait op sectoren als media, luchtvaartindustrie, cultuur, life sciences en zakelijke dienstverlening. Daarnaast is de stad voor 2011 uitgeroepen tot European Green Capital, waarmee zij haar groene karakter en het sinds 2004 gevoerde duurzaamheidsbeleid heeft willen bekronen.
De Freie und Hansestadt Hamburg lijkt er meer dan andere Europese havensteden in te slagen om naast haar handelstraditie en rijke havengeschiedenis de stad economisch te diversifiëren, zonder de balans met sociale en ecologische belangen uit het oog te verliezen. Op welke wijze wordt dit gerealiseerd? Tijdens de MCD studiereis hebben we deze vraag willen beantwoorden door de belangrijkste ruimtelijke projecten in Hamburg onder de loep te nemen. De balans tussen verschillende krachten in een stad wordt in dergelijke projecten immers ondubbelzinnig zichtbaar. In dit artikel maken we een rondgang langs deze projecten, welke voor de Nederlandse stedelijke ontwikkelingspraktijk op zich interessant en leerzaam zijn. Uit de manier waarop binnen deze projecten met stedelijke krachten wordt omgegaan kunnen tevens concrete lessen worden getrokken.

Strategische projecten

Sinds 2002 is het beleid in Hamburg gericht op het aantrekkelijker maken van de stad voor midden- en hoge inkomensgroepen, welke eerder de stad verlieten. Men zette in op groei, en deze moest binnen de bestaande stad worden aangejaagd en gefaciliteerd. Terwijl economische concurrentiekracht centraal werd gesteld heeft een tweede beleidsdoelstelling, ‘kwaliteit van leven’, gaandeweg invulling gekregen met verschillende sociale en milieukundige programma’s. Is hier heel bewust op gestuurd? Het antwoord van een Duitse beleidsonderzoeker is desgevraagd ‘ja en nee’: de successen van het Hamburgse stadsbeleid zijn namelijk doorspekt met schijnbare toevalligheden. Men heeft, binnen de kaders van het op economische groei gerichte beleid, handig in weten te spelen op bepaalde trends en kansen die zich sinds 2002 in de stad hebben voorgedaan. De aanpak in Hamburg lijkt goed te passen in de handelscultuur van de stad: kosten gaan er voor de baat uit. De beleidsvisie die de Hamburgers in 2002 het perspectief van een Wachsende (groeiende) metropool noemden, stelt een aantal strategische projecten voor om het beleid te ondersteunen. De belangrijkste daarvan is het project HafenCity, gelegen tussen de binnenstad en de rivier Elbe. Op het zogenaamde Elbe-eiland ten zuiden van de rivier is daarnaast een groot gebied van 3.500 hectare voor ontwikkeling aangewezen: het IBA-project. Voor ingrepen in verschillende bestaande stedelijke gebieden moest, ten slotte, worden geëxperimenteerd met zogenaamde Business Improvement Districts (BIDs).

Zie voor de volledige publicatie:


Cover: ‘Thumb_stad en kapitaal_1_1000px’


Portret - Jeroen van Haaren

Door Jeroen van Haaren

Stedelijk en regionaal econoom bij het Erasmus Centre for Urban Port and Transport Economics

tom daamen2

Door Tom Daamen

Directeur SKG, Associate Professor Urban Development Management TU Delft


Meest recent

Parkeerplaats in Bussum door Stoqliq (bron: Shutterstock)

Zelfs de autodealer en de wasstraat ontkomen niet aan ruimtelijk denken

Gebiedsontwikkeling en BOVAG-bedrijven, dat lijkt een zeer vergezochte combinatie. Maar de brancheorganisatie voor bedrijven die zich met mobiliteit bezighouden bewijst in een samenwerking met de architecten van Venhoeven CS het tegendeel.

Onderzoek

9 september 2025

Haan & Laan door Esther Dijkstra (bron: estherdijkstra.com)

De Groene Loper in Maastricht: wat vinden Haan & Laan er eigenlijk van?

Haan & Laan recenseren gebiedsontwikkelingen in Nederland. Mooie plannen genoeg, maar hoe pakken ze in werkelijkheid uit? In deze aflevering de Groene Loper in Maastricht. Van het vroegere verkeersriool A2 is niets meer te merken.

Uitgelicht
Casus

9 september 2025

Hittegolf in Eindhoven door Nicolas Economou (bron: Shutterstock)

Hittestress: de stille crisis die Nederland niet langer kan negeren

Zonder landelijke regie, een duidelijke probleemeigenaar en structureel budget blijft hittebeleid reactief en versnipperd, stelt Ethan Voerman. Hij roept gebiedsontwikkelaars op hitteadaptatie structureel te verankeren in beleid en praktijk.

Opinie

8 september 2025