Gracht in Gouda door KarinR (bron: Shutterstock)

Honderdduizenden funderingen in slechte staat: snelle en grootschalige actie is nodig

1 maart 2024

3 minuten

Onderzoek De funderingen van vele honderdduizenden Nederlandse woningen verkeren in slechte staat. De overheid moet daarom snel werk maken van een grootschalig herstelprogramma. Dit stelt de Raad voor de Leefomgeving.

De noodklok is geluid over de staat van de Nederlandse funderingen. In het adviesrapport ‘Goed Gefundeerd’ maakt de Raad voor de Leefomgeving onomwonden duidelijk dat we afstevenen op een grote, kostbare en langdurige maatschappelijke opgave. De funderingsproblematiek die al geruime tijd sluimerend onder de oppervlakte borrelt, dreigt te ontaarden in een ‘funderingscrisis’ die uiteindelijk zelfs ‘ontwrichtend’ kan werken.

Gebouweigenaren, lokale overheden, hypotheekverstrekkers en de nationale politiek hebben jarenlang collectief weggekeken, constateert de Raad. Want niemand zit te wachten op het kostbare herstel van de fundamenten van vele honderdduizenden woningen. Deze afwachtende houding maakt de problemen onder de grond alleen maar groter.

Honderdduizenden woningen

Op basis van nieuwe risicoanalyses wordt geschat dat 425.000 woningen nu al schade hebben door een fundering die in slechte staat verkeert. Dat is 6 procent van het totaal aantal woningen in Nederland. Maar de onzekerheidsmarges zijn groot, benadrukken de onderzoekers. Dit aantal zou ook veel hoger kunnen uitvallen. De totale kosten van het herstellen van al die funderingen worden geschat op 54 miljard euro tot 2050.

De overheid moet verder kijken dan haar juridische neus lang is

De oorzaken van de funderingsproblemen zijn divers en verschillen sterk van regio tot regio en van pand tot pand. Veranderende grondwaterstanden, de aanleg van infrastructuur, mijnbouw, bodemdaling en veenafbraak zijn enkele van de boosdoeners. Deze bodemprocessen zorgen voor zwakke funderingen die op hun beurt weer leiden tot scheuren, verzakkingen en vochtproblematiek in huizen. In extreme gevallen kunnen panden onbewoonbaar worden.

Over gaan tot actie

Het rapport roept de overheid op snel in actie te komen, ook om verdere schade te voorkomen. Daarbij moet de overheid verder kijken dan haar juridische neus lang is. Dat woningeigenaren formeel verantwoordelijk zijn voor hun eigen fundering, ontslaat de overheid niet van de plicht dit grote maatschappelijke probleem aan te pakken. De overheid moet naast de burger gaan staan en samen de kwaliteit van de Nederlandse woningvoorraad waarborgen.
In dit licht refereren de onderzoekers regelmatig aan het moeizame verloop van de herstelwerkzaamheden in het Groningse aardbevingsgebied, waar bewoners eindeloos lang in onzekerheid verkeren – met alle schadelijke gevolgen van dien. De overheid mag huiseigenaren en bewoners daarom niet uit het oog verliezen.

Verzakt huis in Tollebeek door Mauritsvink (bron: Wikimedia)

‘Verzakt huis in Tollebeek’ door Mauritsvink (bron: Wikimedia) onder CC0 1.0, uitsnede van origineel


De Rli adviseert om de geleden schade aan te pakken, huizenblok voor huizenblok en gebied voor gebied. Dit is de meest kosteneffectieve manier om herstelwerkzaamheden te realiseren. Gemeentes zijn hierbij aan zet en moeten actief ondersteund worden door het Rijk. Het rapport doet hiervoor twee voorstellen.

Het Rijk moet gemeenten financieel bijstaan in het uitwerken van collectieve planvorming. Met name wordt gedacht aan collectieve ingrepen in wijken waar ook flink verduurzaamd moet worden, of waar veel historische panden staan. Zo kan er werk met werk gemaakt worden. Daarnaast wordt gepleit voor het opstellen van een ‘modelverordening voor de inzet van de aanschrijvingsbevoegdheid’. Met deze bevoegdheid kunnen gemeenten huiseigenaren verplichten funderingswerkzaamheden uit te voeren, ook als dat voor hun eigen huis strikt genomen niet noodzakelijk is, maar voor aanpalende woningen wel. Hier heeft een aantal gemeenten in het verleden positieve ervaringen mee opgedaan.

Rekening houden met funderingen

De Raad wijst er ook op dat de aanleg van grootschalige infrastructuur en (woon)wijken effect heeft op de bodem en daarmee op funderingen. Bij de ontwikkeling van nieuwe projecten zijn mogelijke toekomstige funderingsproblemen hoe dan ook een factor om rekening mee te houden. Dit mede in het licht van klimaatverandering, waarvan de gevolgen zich steeds sterker laten voelen. Ook de effecten op bestaande bebouwing moeten worden meegewogen. Dit geldt met name voor effecten op de waterhuishouding, die van grote invloed is op de staat van funderingen.


Cover: ‘Gracht in Gouda’ door KarinR (bron: Shutterstock)


Kaz Schonebeek door Kaz Schonebeek (bron: LinkedIn)

Door Kaz Schonebeek

Redacteur Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Een bovenaanzicht van een parkeerplaats door Bjorn Beheydt (bron: shutterstock)

Wat te doen met al die parkeerplaatsen? Twee voorbeelden van groot tot klein

Moeten we de automobiel nog wel zo’n prominente plek geven in de stad? Zijn er geen andere oplossingen denkbaar, die meer doen voor leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit? Twee projecten, in Texas en Nijmegen, laten zien dat het ook anders kan.

Analyse

9 juli 2025

Heerhugowaard door Rudmer Zwerver (bron: shutterstock)

Het vereveningsfonds: meer sturingskracht voor betaalbare nieuwbouw

Gemeenten zonder veel grond in eigendom kunnen met het vereveningsfonds sturen op het realiseren van betaalbare woningen. Platform31 bracht de ervaringen in drie gemeenten in beeld.

Onderzoek

9 juli 2025

Large Brown Meeting Table door Rawpixel.com (bron: shutterstock)

Ontwerpkracht moet een betere plek krijgen aan de bestuurstafels

Jutta Hinterleitner, Karin Peeters en Taco Postma schreven in opdracht van Platform Ontwerp NL een essay over hoe de kloof tussen ontwerp(ers) en bestuurders kan worden gedicht. Daarvoor werden negen projecten aan een analyse onderworpen.

Analyse

8 juli 2025