Drijfveren en barriers

Bij gebiedsontwikkelingen komen verschillende partijen kijken en ieder partij heeft hun eigen belangen en drijfveren. Nu gemeenten een faciliterende rol nemen, is er meer ruimte voor privaatgestuurde duurzame ontwikkelingen. Maar private ontwikkelaars zien meer nadelen dan voordelen bij duurzame gebiedsontwikkeling en houden daarom hun afstand. Bezorgheden over de financiën, risico’s, split-incentives en complexiteit vormen enkele belangrijke barrières. Om deze mismatch tussen belangen van gemeenten en ontwikkelaars te overbruggen kunnen incentives toegepast worden. En om de juiste incentives toe te passen is het belangrijk om ook de drijfveren en barrières die ontwikkelaars identificeren bij duurzame gebiedsontwikkeling in kaart te brengen.

In het onderzoek is een onderscheid gemaakt tussen financiële, reputatie, wetgevende en intrinsieke drijfveren. Barrières zijn te onderverdelen in financiële, wetgevende, kennis en organisatorische soorten. 

Figure 1 - Incentives to bridge the gap; to empower drivers or removing barriers (adapted from: World Resources Institute, 2016)

Incentives

In het onderzoek worden incentives gedefinieerd als additionele maatregelen die specifiek gemaakt zijn voor de belangen van een actor om die te motiveren tot een bepaalde actie. De volgende soorten incentives komen ter sprake in het onderzoek: financiële, reputatie, wetgevende en capaciteitsontwikkeling.

Incentives kunnen het besluitvormingsproces van duurzame gebiedsontwikkelingen beïnvloeden. Een project kan beginnen met hoge duurzaamheidsambities- hoger dan het wettelijke minimum- maar kan door confrontaties met barrières en gebrek aan incentives verlaagd worden naar het minimum. Maar alleen voldoen aan het wettelijke minimum ontstaat een box-ticking phenomeen en met incentives wil je dit juist voorkomen door ontwikkelaars te stimuleren om boven het minimum te ontwikkelen.

Figure 2- Conceptual model of the relation between decision-making drivers, barriers and incentives (adapted from UNECE, 2009)

Figuur 2 laat zien dat incentives drijfveren en barrières kunnen beïnvloeden. De rol van incentives is om het gewicht van drijfveren en barrières te veranderen door de bestaande drijfveren te versterken en/of om barrières te overkomen. Dit leidt ertoe dat incentives ontwikkelaars kunnen helpen tot investeren in duurzame gebiedsontwikkeling.

Figure 3- How incentives influence drivers and barriers to sustainable development projects decisions (own ill.)

Case-studies Ecomunitypark, Masthusen en MediaCityUK

Aan de hand van case-studies is data verzameld over hoe incentives in de praktijk kunnen leiden tot duurzame gebiedsontwikkelingen. De onderzochte case-studies zijn Ecomunitypark in Nederland, Masthusen in Zweden en MediaCityUK in Engeland. Interviews met zowel de ontwikkelaar als gemeente van de case-studies hebben het mogelijk gemaakt om een beter inzicht te krijgen in de drijfveren, barrières en incentives die aan orde kunnen komen in duurzame gebiedsontwikkelingprocessen.

Belangrijkste lessen

De belangrijkste lessen om ontwikkelaars te stimuleren tot duurzame gebiedsontwikkeling zijn als volgt:

• Privaatgestuurde duurzame gebiedsontwikkelingen moeten ondersteund worden door een faciterende doch actieve gemeente. Hierbij is het belangrijk dat er collaboratie is tussen ontwikkelaars en gemeente omtrent plannen en visies voor het gebied. BREEAM kan hierbij als hulpmiddel gebruikt worden om het proces te begeleiden. 

• Zowel ontwikkelaars als gemeenten hebben een gedeeld belang in financiële en reputatie drijfveren. Dit kan gebruikt worden om steun te krijgen van elkaar en een win-win situatie te creeëren. 
  

• Type ontwikkelaar kan een ook een rol spelen; zo heeft een ontwikkelaar met intrinsieke drijfveren andere belangen en kijkt een ontwikelaar/investeerder anders naar de kosten en opbrengsten op lange termijn.
  

• Financiële barriers worden het meest aangekaart door ontwikkelaars. Daarnaast leiden wetgevende, kennis en organisatorische barrières vaak ook uiteindelijk tot financiële barrières. De toepassing van BREEAM wordt ook geassocieerd met hoge kosten en tijd. 

• Kennisbarrières moeten niet onderschat worden. Door gebrek aan kennis/expertise blijven ontwikkelaars weg van duurzame gebiedsontwikkelingen. 

• Niet alleen een soort, maar een combinatie van soorten incentives dient meest effectief. Daarnaast zijn incentives er niet alleen om barrières te overkomen, maar ook om drijfveren te versterken. 

• Financiële incentives zijn belangrijk voor ontwikkelaars en de financiële toename kan vaak secundair zijn aan reputatie, wetgevende en capaciteitsontwikkeling incentives. 
  

• Reputatie incentives worden steeds belangrijker voor niet alleen ontwikkelaars- maar ook de eindgebruikers. Daarbij worden certificaten als BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling ook steeds belangrijker om duurzaamheid aantoonbaar te maken. 
  

• Wetgevende incentives kunnen leiden tot tijd-en kostenbesparing door vergunningstrajecten efficiënter te laten verlopen en/of BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling te integreren in bestaande planningsprocedures van gemeenten. 
  

• Als laatste zijn capaciteitsontwikkeling incentives ook belangrijk om ingezet te worden door de gemeenten. Deze incentivetype houdt in dat gemeenten zelf over de beschikbare kennis beschikken over duurzame gebiedsontwikkeling. Daarnaast moeten zij hun expertise kunnen delen met ontwikkelaars, partijen bij elkaar brengen voor samenwerkingen en het mogelijk maken om additionele financiering te krijgen.