oudenbosch waterplein header jeanine embregts dekker

Integrale business cases: duurzame gebiedsontwikkeling en winst in één

30 juni 2020

4 minuten

Casus De 21e eeuw kent grote uitdagingen: het weer wordt extremer, de zeespiegel stijgt, de biodiversiteit neemt af en er is een nijpend tekort aan woningen. Deze uitdagingen concentreren zich vaak in steden. Overheden, bedrijven en burgers hebben grote ambities waarmee ze deze uitdagingen willen aangaan, maar het bijbehorende budget is vaak beperkt. In het boek Reinventing Multifunctionality: innovation through integration beschrijven adviseurs Jurgen van der Heijden en Denise de Blok van AT Osborne hoe deze ambities gerealiseerd kunnen worden op een manier die juist geld oplevert. Zij leggen in dit artikel uit hoe deze aanpak werkt en belichten het voorbeeld van Waterplein Oudenbosch.

Onze economie is gebouwd op het gedachtegoed van de vrije markt waarin partijen hun eigen winst maximaliseren. Een partij kiest één doel en zet alle mogelijke middelen in om dat doel zo efficiënt mogelijk te realiseren. Deze manier van werken leidt tot veel neveneffecten. Het bekendst zijn negatieve neveneffecten als uitstoot van broeikasgassen en watervervuiling. Er zijn echter ook positieve neveneffecten, zoals het vrijkomen van warmte die gebruikt kan worden als energie.

Groei wordt binnen deze werkwijze gerealiseerd door schaalvergroting. Dit houdt in dat meer middelen, waaronder ruwe materialen en energie, nodig zijn en dat ook de (positieve en negatieve) neveneffecten worden vergroot.

Positieve effecten maximaliseren

De laatste decennia lopen we aan tegen de grenzen van deze werkwijze. Materialen beginnen op te raken en het grootschalig negeren van negatieve neveneffecten heeft geresulteerd in het ontstaan van de grote uitdagingen van de 21e eeuw. Wij bepleiten daarom een nieuwe werkwijze: het ontwikkelen van integrale business cases.

Een integrale business case zet niet alle middelen in om één doel te bereiken, maar gebruikt een middel om meerdere doelen te bereiken. Deze benadering koppelt middelen en doelen op een slimme manier. Hierdoor zijn minder middelen nodig, worden negatieve effecten verkleind en positieve effecten gemaximaliseerd. En niet onbelangrijk: het leidt het tot kostenbesparingen en hogere opbrengsten.

Ook binnen gebiedsontwikkeling zijn integrale business cases van toegevoegde waarde. Een voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van waterplein Oudenbosch in de gemeente Halderberge.

Casus Waterplein Oudenbosch

oudenbosch SO model

‘oudenbosch SO model’



Waterplein Oudenbosch SO (Bron: Buro Topia)

Door het veranderende klimaat heeft de wijk Oudenbosch te kampen met wateroverlast en zomerse hitte in de wijk. De gemeente Halderberge en waterschap Hollandse Delta besloten deze uitdagingen gezamenlijk aan te pakken door het ontwikkelen van een waterplein. Dit kan water bufferen en op hete dagen volledig onder water gezet worden.

Het waterplein kent meerdere voordelen. Zo ontstaat er minder druk op het riool en zorgt het voor verkoeling in de zomer. Het geleidelijk af laten vloeien van het water zorgt er daarnaast voor dat het groen in de wijk ook ’s zomers gezond blijft. Bovendien functioneert het waterplein als aantrekkelijke ontmoetingsplaats voor wijkbewoners.

stroomdiagram oudenbosch

‘stroomdiagram oudenbosch’


(Bron: Denise de Blok)

Het opstellen van een integrale business case voor de klimaatproblemen van Oudenbosch, leidt tot voordelen voor zowel de gemeente als het waterschap. Zo kan de gemeente de plannen om voor 260 duizend euro het riool uit te breiden schrappen. Ook bespaart zij zo'n 10 duizend euro op de geplande aanschaf van een grotere pomp. Het waterschap maakt minder kosten doordat zij minder water hoeft te verwerken en er minder andere ingrepen nodig zijn om wateroverlast en watertekorten te voorkomen. Als laatste profiteren ook de bewoners, omdat hun leefomgeving aantrekkelijker wordt.

Drie tips voor gebiedsontwikkelaars

Voor gebiedsontwikkelaars valt er veel te leren van deze integrale business case van het waterplein in Oudenbosch:

1. Kijk verder dan de eigen sector
De ontwikkeling van het waterplein viel onder het gemeentelijk thema ‘leefbaarheid en welzijn’ en moest daarom ook uit dit budget worden gefinancierd. Door te onderbouwen dat het waterplein bijdraagt aan een betere waterhuishouding, kon ook geld worden ingezet dat vanuit dit thema was gereserveerd voor uitbreiding van de rioolcapaciteit.

2. Werk samen met partijen die ook profiteren van jouw business case
De ontwikkeling van het waterplein wordt getrokken door de gemeente Halderberge, maar het waterschap Hollandse Delta profiteert van de effecten van dit plein. Door het waterschap te betrekken en vragen mee te investeren, worden de kosten voor beide partijen lager.

3. Blijf zoeken naar de volgende stap
Waar traditionele business cases groeien door schaalvergroting, is het bij integrale business cases mogelijk om te groeien door uitbreiding. Zo heeft de waterpomp in de toekomst minder capaciteit nodig voor het verwerken van rioolwater. Deze capaciteit kan dan worden ingezet om warmte en koude op te slaan in de grond, waarmee op een duurzame manier woningen in de omgeving van het waterplein kunnen worden verwarmd en gekoeld. Dit draagt bij aan de energietransitie en levert extra inkomsten op voor de deelnemende partijen. De besparingen die worden gedaan, kunnen daarnaast weer ingezet worden op een andere manier. De gemeente denkt bijvoorbeeld al na over een ijsbaan in de winter, wat bijdraagt aan de leefbaarheid van de wijk.

Cover: Buro Topia

Het volledige boek, inclusief onder andere cases over het integreren van functies in krimpgebieden, circulair ontwikkelen van woonwijken en een duurzame koeienboerderij in de binnenstad, is gratis te lezen op de website van AT Osborne.


Cover: ‘oudenbosch waterplein header jeanine embregts dekker’


Portret - Jurgen van der Heijden

Door Jurgen van der Heijden

Senior consultant AT Osborne

denise de blok

Door Denise de Blok

adviseur gebiedsontwikkeling bij AT Osborne


Meest recent

Wouter Veldhuis Column Cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Arenda Oomen)

Andere regels x meer verantwoordelijkheid = meer resultaat

Volgens columnist Wouter Veldhuis moet de overheid niet alleen de regie, maar ook weer de verantwoordelijkheid voor ruimtelijke ontwikkeling naar zich toe durven halen. Met zijn eigen succesformule is er veel mogelijk.

Opinie

9 december 2024

Deelnemersraad SKG december 2024 door Ineke Lammers (bron: SKG)

De RIA’s bij de SKG Deelnemersraad: van Word via Maps naar Excel

Bij de halfjaarlijkse deelnemersraad van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling (SKG) stond het instrument van de Regionale Investeringsagenda (RIA) centraal. Zowel publieke, private als maatschappelijke organisaties kunnen hiermee aan de slag.

Verslag

6 december 2024

GO weekoverzicht 5 december 2024 door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week met experts in alle soorten en maten

Deze week meldden zich opvallend veel experts met hun inzichten op Gebiedsontwikkeling.nu. Van de juristen aan de SKG-Thematafel tot recensie-experts Haan & Laan en van het Verbond van Verzekeraars tot onze eigen redactie.

Weekoverzicht

5 december 2024