Leegstand pand, Heerlen door Maurice Hermans (bron: rooilijn.nl)

Internationale Bauausstellung

29 november 2012

2 minuten

Opinie Het wantrouwen tussen burgers en overheid wordt extra onder spanning gezet in krimpgebieden. In dergelijke regio’s verdwijnt een dominante middenklasse die zorgt voor economisch herstel. Tegelijkertijd vraagt krimp om ruimtelijke herstructurering in combinatie met het versterken van de sociale en economische weerbaarheid van burgers. Hoe kunnen krimpregio’s economisch groeien? Hoe kunnen ze transformeren in gebieden waarbij nieuwe vormen van stedelijkheid ontstaan, waarmee demografische neergang verbonden wordt aan nieuwe verdienmogelijkheden? Voor dergelijke transformatieprocessen is de inzet van het ‘menselijke kapitaal’, het ‘eigen DNA’, broodnodig. Dat stelt eisen aan de manier waarop bestaande bedrijven, instellingen en groeperingen worden betrokken bij regionale programma’s.

Een paardenmiddel voor stedelijke vernieuwing

Het fenomeen Internationale Bauausstellung is in Duitsland al meer dan een eeuw een innovatief planningsinstrument van ruimtelijke ordening, dat wordt ingezet bij complexe en urgente vraagstukken waarbij gangbare bestuurlijke en planologische strategieën als uitzichtloos worden ervaren. Een IBA is een event, een gebouwde tentoonstelling die dergelijke vraagstukken vertaalt in concrete ruimtelijke oplossingen. Het organiseren van een gebiedsontwikkeling als een event is niet nieuw, denk maar aan de Olympische Spelen. Wat echter bijzonder is aan IBA is dat met het event een gebiedstransitie in gang wordt gezet, die niet alleen exemplarisch is als ruimtelijk statement, maar waarbij participatie van burgers onderdeel is van een innovatief proces. Hoewel er vraagtekens kunnen worden gezet bij het koppelen van gebiedsontwikkeling aan een cultuur van mega-events, heeft IBA een aantal effecten op de omgang met de sociaal maatschappelijke context van projecten. Een IBA kan ingezet worden als marketingtool om urgentie te agenderen en bewoners te betrekken bij het proces. Met IBA wordt internationale kennis en kunde bij projecten ingezet, waardoor met een frisse blik gewerkt wordt aan lokale ‘capacity building’ en ‘learning outcomes’. Ook ontstaat met IBA een mandaat om geldende regels en voorschriften te omzeilen omwille van experiment en innovatie. Daarmee is IBA een laboratorium voor stedelijke vernieuwing waarmee lokale initiatieven kunnen worden gestimuleerd. Een IBA met een sterk thema kan lokale problemen agenderen bij landelijke overheden en daarmee middelen genereren voor verandering. IBA is daarmee een unieke en kostbare aangelegenheid, een paardenmiddel voor stedelijke transformaties en zeker geen generiek instrument. Maar als IBA wordt afgezet tegen de ‘flagship developments’ waarmee steden zich in het verleden internationaal op de kaart zetten, dan lijkt het event directer aan te haken bij lokale behoeften en initiatieven.


Cover: ‘Leegstand pand, Heerlen’ door Maurice Hermans (bron: rooilijn.nl)


Door Alex Letteboer

Architect Director, Atelier PRO Architekten BV


Meest recent

Billboard Vertoning van Politieke Partij Posters 2025 door Milos Ruzicka (bron: Shutterstock)

De schijn bedriegt: politici zijn het bij woningbouw over veel zaken wél eens

Wie verkiezingsdebatten kijkt, denkt al snel dat politici het werkelijk overal over oneens zijn. Maar die schijn bedriegt, aldus Inge Janse, voormalig hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu. “Dus er is hoop, lieve mensen!”

Opinie

29 oktober 2025

Zwolle, Onder de Bogen en Kraanbolwerk door M. Oosterhuis (bron: RCE)

Erfgoed en verdichting: de kennis wordt geordend

Met een verzameling van instrumenten, publicaties en praktijkvoorbeelden in een ‘gereedschapskist’ probeert de RCE professionals te helpen bij een ‘erfgoedinclusieve’ aanpak van de verdichtingsopgave. RCE-adviseur Lotte Zaaijer licht toe.

Interview

29 oktober 2025

Annius Hoornstra Column Cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Patrick van den Hurk)

Stemadvies: kies zelf voor ambitie en samenwerking

Een dag voor de verkiezingen komt columnist Annius Hoornstra met een stemadvies. Niet voor een stem op partij X of politicus Y, maar voor de professionals in het vakgebied. “Zet zelf je kruisje in een kwadrant op de assen ambitie en samenwerking.”

Opinie

28 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op