St. Paul's kerk in Melbourne langs autoweg - Wikimedia Commons, 2020 door User:Orderinchaos (bron: Wikimedia Commons)

Lockdown als motivatie voor geluidsvriendelijke steden

29 oktober 2020

2 minuten

Analyse Toen begin dit jaar de maatschappij op slot ging, veranderde ook het geluid in steden radicaal. Een geluidskunstenaar laat horen hoe die verandering klonk en hoopt zo meer aandacht te krijgen voor geluidsoverlast in gebiedsontwikkeling.

Vogels, insecten, kerkklokken, muziekinstrumenten, protesterende burgers. Een handvol geluiden die onmiskenbaar verbonden zijn met het leven in een stad, maar die in normale tijden verdrinken in de algehele kakofonie van verkeersgeluiden. Dit voorjaar was die verloren gewaande soundscape van de stad weer even hoorbaar. Want toen veel steden fysiek en sociaal op slot gingen, nam de geluidsvervuiling enorm af.


Stuart Fowkes is een muziekartiest die vanuit het Britse Oxford sinds 2014 (onder de noemer ‘Cities and Memory’) stadsgeluiden uit de hele wereld verzamelt. Op een landkaart publiceert hij deze immer uitdijende collectie, zodat via inmiddels bijna vierduizend opnames uit meer dan honderd landen goed hoorbaar is hoe de geluidsgolven van steden veranderen. Dat gebeurt geleidelijk, maar wie zijn oor te luister legt, hoort twee patronen: de hoeveel geluid neemt toe en die geluiden worden steeds uniformer. Want, legt Fowkes aan Bloomberg CityLab uit: “Als steden groeien, dan groeien ze bijna noodzakelijk op soortgelijke wijze, zoals met hoogbouw, bouwplaatsen en autoverkeer.”

Overstemd

Wat niet geleidelijk was, was de verandering in geluid tijdens de coronacrisis en bijbehorende lockdown dit voorjaar. Als bij toverslag verdween het overheersende geluid van het verkeer, om ruimte te geven aan de decibellen van ambulances en megafoons waarmee ambtenaren mensen manen thuis te blijven. Een geluk bij een ongeluk, stelt Fowkes. Stedelijke herrie, een vaak onbewuste belasting, zorgt namelijk voor stress en andere negatieve impact op de gezondheid.

Bovendien verkleint geluidsoverlast de intrinsieke navigeerbaarheid van een stad. Fowkes illustreert dit met de rol van de luidende klokken van de Westerkerk in Amsterdam. “Een paar honderd jaar geleden zouden zij de hele wijk gevuld hebben, wat de inwoners helpt om te bepalen waar ze op dat tijdstip zouden moeten zijn.” Tegenwoordig worden deze klokken grotendeels overstemd door het geluid van de nabijgelegen hoofdweg, waardoor deze markeringen van tijd en plaats verdwenen zijn.

De Britse artiest hoopt met zijn project meer aandacht te krijgen voor het auditieve aspect van de stad. Want waar bij een gebiedsontwikkeling steeds meer aandacht is voor esthetiek, duurzaamheid, groen en inclusiviteit, daar is geluid nog vaak een ongehoord kind. Zijn droom voor de wereld na de lockdown: dat geluid een belangrijker aspect wordt bij te maken keuzes in projecten, zoals tussen een autoweg of een fietspad, of het materiaal op gebouwen en zijn geluidweerkaatsende eigenschappen. 

Cover: Wikimedia Commons


Cover: ‘St. Paul's kerk in Melbourne langs autoweg - Wikimedia Commons, 2020’ door User:Orderinchaos (bron: Wikimedia Commons) onder CC BY-SA 3.0, uitsnede van origineel


Inge Janse - 2021 door Sander van Wettum (bron: Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling)

Door Inge Janse

Voormalig adjunct-hoofdredacteur van Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Raamwerk Ontwikkelvisie Den Haag Centraal door gemeente Den Haag (bron: gemeente Den Haag)

Kwaliteitsteam bewaakt samenhang gebiedsontwikkeling Den Haag Centraal

Er gaat veel gebeuren rond station Den Haag Centraal. De gemeente heeft een kwaliteitsteam ingesteld, met drie ervaren bouwmeesters die met name gaan kijken naar de stedenbouwkundige condities voor een toekomstbestendige invulling. Een kennismaking.

Uitgelicht
Casus

16 juli 2025

Bewonersavond in Nieuw-West door Jeroen Mirck (bron: Flickr)

Veel plannen maar weinig draagvlak, bewonersparticipatie kraakt en piept

Met de komst van de Omgevingswet is bewonersparticipatie belangrijker dan ooit. In de praktijk blijkt dat gemeenten moeite hebben om dit proces goed vorm te geven, terwijl bewoners het gevoel hebben dat hun stem onvoldoende wordt gehoord.

Onderzoek

16 juli 2025

Architectuur, Kerckebosch, Zeist door Wikipedia Commons (bron: Nanda Sluijsmans)

Landschappelijk ontwikkelen in een naoorlogse probleemwijk, de lessen van Kerckebosch

Ook in bestaand stedelijk weefsel kunnen stenen en groen toekomstbestendig worden gemengd. Het project Kerckebosch in Zeist is een goed voorbeeld, de onderzoekers van Platform31 reisden af voor een evaluatie.

Casus

15 juli 2025