Onderzoek Klimaatadaptief bouwen is vooral nog een publieke opgave. Niet omdat marktpartijen weigeren mee te doen, maar omdat ze niet of niet voldoende betrokken worden. Dat is de conclusie van onderzoek door het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Veel marktpartijen, en aannemende bouwbedrijven in het bijzonder, hebben het gevoel dat ze afvinklijstjes meekrijgen als er bouwprojecten van start gaan. Dat is een van de opvallende bevindingen in het begin februari verschenen rapport ‘Klimaatadaptatie in bouwprocessen’, dat is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Relatief laat stadium
De onderzoekers keken hoe klimaatadaptieve thema’s (bijvoorbeeld hitte, droogte en neerslag) nu al toegepast worden in de bouwpraktijk en wat de overwegingen zijn waarom juist deze maatregelen worden toegepast. Voorbeelden van ‘bekende en vaak toegepaste maatregelen’ zijn onder andere de blauwe en groene daken, groene gevels, verwijderen van verharding, verbreden van het oppervlaktewater en de aanleg van een waterberging.
De belangrijkste conclusie van het onderzoek is echter niet van inhoudelijke aard. Uit de verschillende gesprekken met private partijen blijkt dat zij vooral twijfelen aan de mate van verantwoordelijkheid voor de klimaatadaptieve opgave. Voor het gevoel van de bouwers ligt die nog veel bij de overheid. Wanneer de bouwer of ontwikkelaar wordt betrokken in het proces, is het vaak al niet meer mogelijk om met een eventuele slimmere, betere of goedkopere oplossing te komen, stellen zij. De onderzoekers concluderen dat uit de gesprekken met overheden blijkt dat "inderdaad vaak pas in een relatief laat stadium de markt betrokken wordt".
Puur winstbejag
De marktpartijen willen daarom eerder meedoen, maar daarvoor moeten nog wel een aantal belemmeringen weggenomen worden. Zo leeft er binnen de overheid veel angst voor de risico’s op fouten in het aanbestedingstraject, is er angst voor complexiteit in het proces en spelen er vaak wederzijdse vooroordelen. “Overheidspartijen verdenken marktpartijen van puur winstbejag, terwijl marktpartijen op hun beurt wantrouwend richting overheden kijken als zijnde inefficiënte en trage bureaucratieën die zo veel mogelijk ambities willen realiseren met zo weinig mogelijk uitgaves richting de bouwsector”, concluderen de onderzoekers.
Zij adviseren om snel bruggen te slaan. Het (eerder) betrekken van marktpartijen (en hun kennis) verkleint het spanningsveld tussen enerzijds het belang van gebiedsspecifiek maatwerk en anderzijds het nut van eenduidigheid en versimpeling. Marktpartijen kunnen namelijk met de slimmere, betere en goedkopere oplossingen komen.
Onderhoudskosten
Tegelijkertijd heeft de rijksoverheid een verkenning uitgevoerd naar de praktische implementatie van klimaatadaptatie en de klimaatadaptieve maatregelen in de bouw: welke maatregelen zijn al beschikbaar en welke kennis is er over die maatregelen? De onderzoekers concluderen dat het vooral nog ontbreekt aan één overzicht van alle belangrijke gegevens die horen bij de verschillende maatregelen. Want wat zijn de beheer- en onderhoudskosten? Wanneer kan een maatregel juist wel of niet ingezet worden? En zijn er speciale omstandigheden waar rekening mee gehouden moet worden zodat maatregelen effectiever kunnen worden ingezet?
Als de antwoorden op deze vragen duidelijk zijn en het totale overzicht wel beschikbaar is, kan er volgens de onderzoekers veel sneller worden gehandeld. De wil om dat te doen, is er namelijk bij alle partijen al.
Lees het onderzoek ‘Klimaatadaptatie in bouwprocessen’ en het overzicht 'Maatregelen klimaatadaptief bouwen' op de website van het ministerie.
Cover: ‘Klimaatadaptieve nieuwbouw in Boszoom, Pijnacker’ door Nanda Sluijsmans (bron: Flickr) onder CC BY-SA 2.0, uitsnede van origineel
Door Jasper Monster
Waarnemend hoofdredacteur Gebiedsontwikkeling.nu
