Meer risico op overstromingen, maar nog weinig actie vanuit woningcorporaties

Het water rukt op, de kans op overstromingen neemt toe. Maar niet meer bouwen op locaties met overstromingsrisico’s; zo ver zijn we vanwege het ruimtetekort nog niet. Ruim een jaar geleden kwam het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat nog met een sturingskaart voor waar wel en niet gebouwd zou moeten worden. De juridische binding blijft echter uit. Soms leidt dit tot conflicterende belangen: zo eisen waterschappen een steeds grotere vinger in de ruimtelijke pap wanneer gemeenten en provincies in mogelijke risicogebieden bouwen, bijvoorbeeld in Limburg.

Maar met alleen de juiste locaties komen we er niet. Ook zullen vastgoedeigenaren preventieve klimaatadaptieve maatregelen moeten nemen om het vastgoed te behoeden voor materiële schade. Uit onderzoek van Yves Baljet en Piet Eichholtz van adviesbureau Finance Ideas voor het economievakblad ESB blijkt dat woningcorporaties in Nederland niet goed zijn voorbereid op overstromingen, ook niet wanneer hun vastgoed zich in risicogebieden bevindt.

Risico vergroot niet de voorbereiding

Het onderzoek richtte zich op de mate van bewustzijn en voorbereiding op overstromingsrisico’s. De onderzoekers namen enquêtes af bij 252 medewerkers van corporaties. Zij vertegenwoordigen corporaties in 123 gemeenten, verspreid over heel Nederland.

Dertig procent van de corporaties geeft aan de Klimaateffectatlas te gebruiken om risico’s in kaart te brengen. Ook geeft zo’n dertig procent van de respondenten aan dat klimaatrisico’s meegenomen worden in de strategie van de onderneming.

Uit de resultaten blijkt dat corporaties die de Klimaateffectatlas gebruiken, of in de afgelopen jaren al een overstromingsgeval hebben meegemaakt, aangeven beter te zijn voorbereid op overstromingen dan corporaties die dit niet hebben. Ook grotere corporaties met meer grondgebonden woningen geven aan in het algemeen beter voorbereid te zijn dan kleinere corporaties. Opmerkelijk is dat het overstromingsrisico in het gebied op zichzelf geen invloed heeft op de voorbereiding of bewustzijn van de verschillende corporaties: pas wanneer de effecten gevoeld worden, wordt er meer gehandeld.

Bewustwording helpt

Corporaties die aangeven bewuster te zijn van de overstromingsrisico’s, nemen dit ook vaker mee in hun portefeuillestrategie. Ook zijn zij eerder geneigd bij nieuwbouw en renovatie maatregelen te nemen, bijvoorbeeld door het overstromingsbestendig maken van de woningen. Ook hier blijkt uit de antwoorden van de respondenten dat het overstromingsrisico in een gebied op zichzelf geen effect heeft op de mate van preventieve maatregelen.

Volgens Aedes, de branchevereniging van woningcorporaties in Nederland, is het gebrek aan voorbereiding op overstromingen vanuit hun leden vooral een financiële kwestie. Er bestaan geen landelijke afspraken tussen woningcorporaties, ook niet in de Nationale Prestatieafspraken. Waar sommige corporaties hier en daar preventief de Klimaateffectatlas meenemen in hun inventarisatie van en maatregelen voor overstromingsrisico’s, zijn er niet genoeg financiële middelen om naast nieuwbouw, onderhoud en verduurzaming ook structureel voor te sorteren op overstromingen. Bovendien staan volgens Aedes alle investeringen onder druk vanwege de geplande huurbevriezingen.

Meer geld van het Rijk

Meer investering en regie vanuit de overheid zijn nodig voor een betere aanpak, aldus Aedes. Overheden kunnen meer sturen op waar wel en niet gebouwd mag worden. Ook is die regie nodig omdat aanpassingen aan woningen of klimaatbestendige nieuwbouw gepaard moeten gaan met ingrepen in het omliggende gebied. Met meer middelen vanuit het Rijk kunnen naast de verduurzaming en het standaard onderhoud ook de overstromingsrisico’s worden ingeperkt. Maar op dit moment is het prioriteren, zo geeft de corporatiekoepel aan: “Overstromingen komen relatief weinig voor, energiearmoede en een tekort aan woningen zijn iedere dag zichtbaar.”