Ellen van Bueren door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Mooi, duurzaam en betaalbaar in het groen: het kan!

23 juli 2020

2 minuten

Opinie Een gebiedsontwikkeling in het groen hoeft niet per se de natuur kwaad te doen, bewijst EVA-Lanxmeer in Culemborg. Hoogleraar Ellen van Bueren hoopt dat er gemeenten en ontwikkelaars opstaan die dit voorbeeld volgen.

Als er dan toch buitenstedelijk gebouwd wordt, dan biedt de ‘groene wei’ veel kansen om gebieden integraal, duurzaam en betaalbaar te ontwikkelen. EVA-Lanxmeer, een wijk van zo’n 400 woningen in Culemborg, is nog altijd een lichtend voorbeeld. Van 1996 tot 2004 is de ecologische wijk ontwikkeld en grotendeels gebouwd, mét participatie van potentiële bewoners, mét innovatieve concepten, mét sociale woningbouw, mét architectonische diversiteit, mét ruimtelijke kwaliteit, en dat alles tegen alleszins betaalbare prijzen.

 (tekst gaat verder onder de video)

Daar waar bij ecologische wijken de meeste aandacht doorgaans uitgaat naar de gerealiseerde ambities, is bij EVA-Lanxmeer het proces dat daartoe heeft geleid veel interessanter, zeker omdat dit proces alles in zich had wat de Nationale Omgevingsvisie ambieert. Lanxmeer is namelijk het resultaat van een co-productie van gemeente Culemborg en Stichting E.V.A., opsteller van het integrale EVA Concept voor een ecologische wijk. Deze samenwerking stelde hen in staat om het proces in eigen hand te houden, inclusief controle op het ambitieniveau, de uitgangspunten en de voortgang.

Tijdens de planontwikkeling zag de gemeente dat bij een andere ontwikkeling in Culemborg de ontwikkelaar een ton (guldens) per woning verdiende. Zij vond dat dit te verdienen bedrag beter besteed kon worden aan duurzaamheidsmaatregelen, en besloot daarom voor de eerste twee fasen zelf opdracht te geven (de grond had de gemeente al aangekocht) aan architectenbureaus. Op basis van het definitief ontwerp is de grond daarna verkocht aan zorgvuldig geselecteerde aannemers die de woningen verkochten aan toekomstige bewoners. De eerste honderd woningen en het stedenbouwkundig ontwerp zetten daarop de toon voor de volgende fasen, die veelal in (collectief) particulier opdrachtgeverschap zijn gerealiseerd.

Wie durft?

In het Voorbeeldenboek Klimaatadaptieve bouwprojecten van Platform31 wordt EVA-Lanxmeer uitvoerig beschreven, inclusief deze kanttekening van gemeente Culemborg: "Het zou tegenwoordig lastig zijn om EVA-Lanxmeer 2.0 te realiseren. Alles klopte destijds…" Marleen Kaptein, initiatiefneemster van het EVA Concept, vindt de tijd niettemin juist rijp voor het verkennen van dit ontwikkelmodel. De investeringen hebben in alle opzichten hun waarde bewezen en de gemeente heeft alle kosten terugverdiend. De woningen zijn zeer gewild en het concept heeft onder bewoners geleid tot nieuwe collectieve initiatieven, zoals een zonnedak en laadplein voor elektrische (deel)auto’s. De Bewonersvereniging EVA-Lanxmeer is zelfs eigenaar van het wijkwarmtenet geworden.

Dat alles maakt het des te interessanter om de kansen van dit model serieus te bekijken, juist in deze tijd waarin we allemaal zoeken naar ontwikkelconcepten die leiden tot duurzame, betaalbare en inclusieve gebiedsontwikkelingen. Wellicht gebeurt dit binnenkort mét ontwikkelaars. Wie durft?

Cover: Robin Duister


Cover: ‘Ellen van Bueren’ (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)


Portret - Ellen van Bueren

Door Ellen van Bueren

Hoogleraar Management van Stedelijke Ontwikkeling aan de TU Delft


Meest recent

Rinske Brand Column Cover door Esther Dijkstra (bron: Illustratie Esther Dijkstra, bewerkte foto Flore Zoe)

24 euro rendement voor elke euro in cultuur, maar dat is niet het belangrijkste

Waarom toch die drang om het rendement van maatschappelijke functies in gebiedsontwikkeling te meten, liefst in harde euro’s? Dat is niet de heilige graal, stelt Rinske Brand. Opbrengsten zijn er altijd, het ligt er alleen aan wat je meet.

Opinie

19 augustus 2025

Agroforestry op Utopia Eiland door Stichting Weerwoud (bron: Stichting Weerwoud)

Utopia Eiland maakt de toekomst van stadslandbouw en natuurherstel zichtbaar

Tussen gewassen, agroforestry en kunstwerken experimenteert Utopia Eiland met stedelijk groen en lokale voedselproductie. Iedereen ziet het belang in, maar structurele steun vanuit beleid blijft nog uit.

Casus

18 augustus 2025

Weekoverzicht Cover door Ineke Lammers (bron: gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van het vergroten van de keuzemogelijkheden

Deze week ging het ging het op Gebiedsontwikkeling.nu vooral over het vergroten van de keuzemogelijkheden voor gebiedsontwikkelaars. En onderzoeker Wendy de Hoog vertelt over de gebiedsontwikkeling Senakw in het Canadese Vancouver.

Weekoverzicht

14 augustus 2025