Nieuws Nieuwe initiatieven voor grote culturele projecten in de binnenstad worden momenteel met gemengde gevoelens ontvangen. In Utrecht werd onlangs de bouw van een megabibliotheek afgeblazen en in Den Haag kwam het Spuiforum na een lange politieke strijd met de hakken over de sloot door de gemeenteraad. In Rotterdam werd vorig jaar het voorstel voor een nieuw stadion geblokkeerd en nu ligt het plan voor een nieuw gebouw van het Boijmans museum ter discussie. Wil een nieuw beeldbepalend bouwwerk slagen, dan zullen betrokken partijen moeten werken aan synergie, schrijven Patrick van der Klooster en Wouter Jan Verheul.
Op zoek naar de kernwaarden van het Museumpark
De discussie rond het nieuwe collectiegebouw in het Museumpark in Rotterdam kent een grillig verloop. Er speelt zich een soortgelijk scenario af als afgelopen zomer rond het nieuw te bouwen voetbalstadion. Een gelijke patstelling is niet ondenkbeeldig. Tenzij het proces wordt herschikt. Laat betrokkenen en belanghebbenden gezamenlijk onder regie van het gemeentebestuur op zoek gaan naar wat hen bindt.
De stellingen in het publieke debat zijn betrokken. Veel bewoners, instellingen en ondernemers in de buurt zijn kritisch. Ze pleiten voor het behoud van een in hun ogen zeldzaam onbebouwde ruimte in Rotterdam. Op die plek mag geen collectiegebouw komen. Maar de voorstanders van het collectiegebouw suggereren op hun beurt dat het hier gaat om een onbeduidende ‘grindbak’. Initiatiefnemers wordt een tunnelvisie verweten, hoewel ze de geldende procedures doorlopen en daarbij zorgvuldig hun werk doen in opdracht van de gemeente. Het collegebesluit om het stuk Museumpark naast het Boijmans als definitieve locatie voor een collectiegebouw van 14.000m2 aan te wijzen, helpt hierbij niet. Het stadsbestuur en museumdirectie lopen voor de troepen uit en blijken zich onvoldoende rekenschap gegeven van wensen en ambities die leven in de samenleving.
Noodzaak nieuw onderkomen is evident
De museumdirecteur Sjarel Ex en de private cofinancier ‘De Verre Bergen’ tonen cultureel ondernemerschap met hun initiatief voor een iconisch gebouw. De noodzaak tot een nieuw onderkomen voor de Rotterdamse collectie die het Boijmans beheert, kan in de gezamenlijke zoektocht naar een verbindende ambitie nauwelijks worden betwist. Maar het Museumpark is er niet alleen voor bezoekers van het Boijmans. Zo maken meer dan 200.000 festivalbezoekers jaarlijks gebruik van het park. En het Erasmus MC rekent het park kwaliteiten toe als groene oase voor zijn bezoekers en patiënten.
Het is pijnlijk om te zien dat dit project, net als het stadionplan, als splijtzwam tussen Rotterdammers fungeert. Het lukt in Rotterdam onvoldoende om beeldbepalende projecten vanuit een gezamenlijk visie op de stad te ontwikkelen. Dat heeft men wel gekund. De Erasmusbrug is daarvan het meest sprankelende voorbeeld. De brug is actief ingezet voor gezamenlijke identiteitsvorming van Rotterdam.
Het collectiegebouw kent een ongemakkelijke start. Er is echter nog ruim de tijd voordat de nieuwe gemeenteraad eind dit jaar een besluit neemt. Benut het komende jaar om met elkaar de gedeelde kernwaarden van park en museum te formuleren en het collectiegebouw en het Museumpark in hun samenhang van betekenis te laten zijn voor Rotterdam. De fundamentele vraag is dan: aan welke gewenste stadsidentiteit moet het Museumpark bijdragen, en welke invulling van het Museumpark is daarvoor nodig? Vaak blijkt hierbij meer mogelijk dan op voorhand wordt gedacht.
Patrick van der Klooster is directeur van Architectuurcentrum AIR (www.airfoundation.nl). Wouter Jan Verheul is verbonden aan de TU Delft en promoveerde op iconische stadsprojecten (www.stedelijke-iconen.nl).
Zie ook:
Cover: ‘2014.02.14_Nieuwe culturele_660’
Directeur AIR Rotterdam
Door Wouter Jan Verheul
Universitair docent/onderzoeker TU Delft en zelfstandig adviseur te Rotterdam
