Nieuwe omgevingswet biedt burgers en ondernemers veel kansen

Het lijkt misschien verleidelijk om te wachten tot 2019. Dat is in mijn optiek heel onverstandig. Er moet voor die tijd ontzettend veel geregeld  worden. Het gaat niet alleen om verandering binnen het ambtelijk apparaat, maar juist ook daarbuiten. Hoe kan de Omgevingswet ondersteunen bij het nemen van meer verantwoordelijkheid in de leefomgeving door burgers, bedrijven en organisaties? Waar kan de gemeente loslaten en vertrouwen op het zelforganiserend vermogen van de maatschappij? De VNG adviseert om nu al een integraal programmamanager aan te stellen.  Verder kunt u nu al het bestuurlijke ambitieniveau bepalen in uw gemeente. Belangrijk is nu al budget vrij te maken voor de implementatie de komende jaren. Verder kunt u alle mogelijke participanten in uw gemeente en regio in kaart brengen en hen benaderen voor het uitwisselen van informatie.

Betere en snellere besluitvorming

Belangrijker nog is het gekozen uitgangspunt dat door de nieuwe Omgevingswet afwegingen zoveel mogelijk op decentraal niveau worden gemaakt. Dat biedt volop kansen aan inwoners, ondernemers en belangenorganisaties om al in een heel vroeg stadium mee te denken en praten over de invulling van hun leefomgeving.

Waar voorheen de lokale overheid ‘van bovenaf’ voorstelde en vaak besliste wat er met een gebied ging gebeuren, nemen voortaan de betrokken inwoners en ondernemers het voortouw. Juist hún participatie en inzet is naast een grotere slagvaardigheid voor mij de grootste winst van deze nieuwe wet. Want doordat je voor een gebied in samenwerking met alle betrokkenen afwegingen maakt, maak je als gemeente ook betere keuzes. 

In 2013 experimenteerde Breda hiermee bij de gebiedsontwikkeling van het voormalige industriële gebied Havenkwartier. Hier kregen en krijgen nieuwe initiatieven van private en publieke partijen volop ruimte om zich ‘van onderop’ te ontwikkelen. Dat heeft in zeer korte tijd geleid tot een stadsstrand, een sloepensteiger, een skatehal en een broedplaats voor creatieve ondernemers. Als proef hebben wij op deze locatie een proces van ‘ontslakken’ of ‘ontregelen’ ingezet door op een andere (vooral snellere) manier om te gaan met beleid en regelgeving. Zo komt meer verantwoordelijkheid voor het algemene belang bij de initiatiefnemers te liggen. De enige regels die gelden, zijn dat activiteiten veilig en in overeenstemming met elkaar worden georganiseerd. En heel belangrijk: de vaart blijft erin.

In Breda Zuidwest experimenteren we met het opstellen van een omgevingsplan.  Dit plan vervangt een aantal bestemmingsplannen, die binnenkort geactualiseerd moeten worden. De uitdaging is uiteindelijk tot een plan te komen dat voldoende ruimte laat voor nieuwe ontwikkelingen en behoudt of beschermt wat waardevol is.

Verandering van houding en gedrag

Naast het experimenteren met regelgeving is houding en gedrag een grote uitdaging. Breda stelt zichzelf nu vragen als: Kunnen wij als gemeente met de eerder genoemde uitgangspunten uit de voeten? Moeten we de regie meer loslaten of juist niet? We zoeken daarbij de grenzen op, proberen stappen te zetten zonder vastgestelde zekerheid en accepteren dat er fouten worden gemaakt. Daarom deel ik graag met u onze ervaring: durf te proberen en manage de risico’s.

Tegelijkertijd is er bij ons ook het besef dat dit geen makkelijke klus is. Vooral ambtenaren bij vergunningverlening en handhaving krijgen het lastig, zo is onze verwachting. Want hoe vertel je mensen dat ze zich aan het bestemmingsplan moeten houden, terwijl je op andere plekken regels los hebt gelaten?

De evaluatie die tijdens het proces plaatsvindt moet eraan bijdragen dat ook andere regelgeving en beleid voor iedereen eenvoudiger wordt. De ontwikkeling van de organisatie wordt daarin meegenomen. Op die manier gaan we er allemaal stap voor stap op vooruit. Maar daarvoor moet u wel de eerste stap durven te zetten. Ik zeg: doen.

Bron: binnenlandsbestuur.nl