Nijmegen Waalhaven_olafpictures pixabay door 2427999 (bron: Pixabay)

‘Oliemannetjes’ helpen bij vastgelopen gebiedsontwikkeling

9 mei 2019

3 minuten

Nieuws De omvangrijke woningbouwvraagstukken en complexe integrale gebiedsontwikkelingen vragen nogal wat organiserend vermogen van gemeenten. Hoe houd je rekening met de behoeften van inwoners én de belangen van de andere partijen? Hoe kun je met dezelfde capaciteit versnellen om te voldoen aan de grote woningvraag? Het Expertteam Woningbouw van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) schiet gemeenten te hulp met maatwerkoplossingen voor woningbouwvraagstukken. Twee RVO-woningbouwexperts vertellen over knelpunten en lessen uit de praktijk.

Hoe zorg ik dat het woningaanbod in mijn gemeente optimaal aansluit op de woningbehoefte? Hoe benut ik op een goede manier de bestaande plancapaciteit? Hoe versnel ik een project met verschillende belangen? Op welke manier kan ik als gemeente de transformatie van leegstaand vastgoed inzetten? Of hoe kan ik ruimte creëren voor mensen die samen hun eigen huis willen bouwen? 

Met dit soort vragen kunnen gemeenten aankloppen bij het Expertteam Woningbouw. Het team is een initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), de uitvoering wordt gedaan door woningbouwexperts van de RVO. Zij geven maatwerkondersteuning aan gemeenten bij hun gebiedsontwikkeling, met een focus op de woningbouwproductie. Samen met de gemeente analyseren zij de vragen en behoeften en brengen oplossingsrichtingen in kaart.

Rondje belemmeringen

“Het expertteam werkt voornamelijk vraaggestuurd,” vertelt RVO-woningbouwexperts Hans Beekenkamp, “maar we proberen ook vragen op te halen bij gemeenten. Daarvoor deden we onlangs een inventarisatieronde bij de G40-gemeenten.” Uit die ronde bleek dat gemeenten vooral de volgende belemmeringen ervaren:

  • Gebrek aan ambtelijke capaciteit
  • Provinciale programmering
  • Financiële haalbaarheid projecten
  • Gebrek bouwcapaciteit
  • Stapeling van eisen en ambities

De experts maakten ook een rondje langs marktpartijen. “Zij benoemen vooral de stroperigheid bij gemeenten", observeert Beekenkamp. “Het duurt maar en het duurt maar, zeggen zij, over al die procedures bij gemeenten of soms provincies. Maar ook de opstapeling van gemeentelijke eisen en het oplopen van het kostenverhaal benoemen zij als knelpunten.”

Plannen op behoeften

“Onze inzet is bij geen enkel project hetzelfde”, vertelt collega-expert Jeroen Hatenboer van RVO. “Toch proberen we onze opgedane kennis zoveel mogelijk te delen." Een mooi voorbeeld daarvan is de casus met de Woningmakers, een samenwerkingsverband tussen private partijen in de regio Alkmaar. "Zowel overheid als ondernemers vinden dat daar onvoldoende woningen worden gebouwd. Aan de kant van de overheid worden private partijen beperkt door de huidige beleidsinstrumenten, en aan de kant van de markt door de beperkte beschikbaarheid van personeel en materialen. Ook is er een gebrek aan afstemming." Samen met de betrokken partijen ontwikkelde RVO oplossingsrichtingen voor het aanpakken van deze belemmeringen. "Interessant was bijvoorbeeld dat er niet meer gekeken werd naar de getallen, maar naar de woningen. Niet de plancapaciteit was maatgevend, maar het aantal woningen dat daadwerkelijk aan mensen wordt opgeleverd.”

“Als je niet langer wil uitgaan van de planningscapaciteit, maar het aantal benodigde, geschikte woningen als uitgangspunt wilt nemen, is het van groot belang om goed te monitoren”, benadrukt Hatenboer. “De diverse achterbannen moeten gegevens delen om zo een goed beeld te krijgen van alle bouwprojecten in de regio, de vraag en het aanbod van de markt, de krapte-index, verhuisstromen, behoefte per woningtype en andere gegevens. Dat geeft een actueel beeld van de markt en zorgt dat je de plannen, planning en benodigde capaciteit daarop aan kunt passen.”

Oliemannetje in een vastgelopen proces

De experts van het RVO hebben veel ervaringen met het vlottrekken van vastgelopen woningbouwprojecten. “We noemen onszelf ook wel ‘oliemannetjes’ in een vastgelopen proces. We proberen onder meer transformatie van leegstaand vastgoed naar woningen te stimuleren, ruimte te creëren voor eigenbouw en we geven advies voor planschaderisico’s. We kunnen snel kennis inschakelen en ervaringen uit andere gemeenten inbrengen. We zien ook behoefte aan praktische handvatten. De kennis die wij opdoen in onze trajecten, proberen we daarom ook breder te delen, of te laten landen in het programma Stedelijke Transformatie.”

Dit artikel is geschreven voor het jaarcongres van het programma Stedelijke Transformatie. In dit programma werken overheden en marktpartijen samen aan de vraagstukken die spelen rondom binnenstedelijke gebiedstransformaties. Meer informatie via www.stedelijketransformatie.nl

Dit artikel verscheen eerder op  stedelijketransformatie.nl


Cover: ‘Nijmegen Waalhaven_olafpictures pixabay’ door 2427999 (bron: Pixabay) onder CC0 1.0, uitsnede van origineel


Maarten Hoorn

Door Maarten Hoorn

Maarten Hoorn is projectleider ruimte bij Platform31 en daar onder meer de projectleider van het programma Stedelijke Transformatie.

Regien Adrichem

Door Regien van Adrichem

Projectleider stedelijke transformatie bij Platform31


Meest recent

Valley, Amsterdam-Zuidas door Ceescamel (bron: Wikimedia Commons)

De nieuwe stedenbouw is groen

Jaap Modder belichtte eerder de toekomst van de stedenbouw en het groen ontwikkelen in de stad. In zijn nieuwste bespreking komen beide thema’s samen. Een boek waarin negentien vakgenoten spreken over verstedelijking in relatie tot menselijk welzijn.

Recensie

11 juli 2025

Weekoverzicht donderdag 10 juli door Gebiedsontwikkeling.nu (bron: Gebiedsontwikkeling.nu)

Dit was de week van het ruimtelijk rechtbreien

Het ging deze week over rechtbreien. In fysiek opzicht bij het landschapsherstel in Brabant en een alternatief gebruik van parkeerplaatsen. Maar ook procesmatig, zoals bij het dichten van de kloof tussen bestuurders en ontwerpers.

Weekoverzicht

10 juli 2025

Kleine Beerze hermeandering door Nadine van den Berg (bron: Ministerie VRO)

Van krom naar recht en weer naar krom, Brabants beekherstel doet het landschap goed

Journalist Mark Hendriks en fotograaf Nadine van den Berg gaan in actuele projecten op zoek naar ruimtelijke kwaliteit. In aflevering 5 gaat het naar de Kleine Beerze in Brabant, waar beekherstel veel goed doet.

Uitgelicht
Casus

10 juli 2025