Nieuws Circulair denken is nog lang geen vanzelfsprekendheid voor alle stakeholders bij gebiedsontwikkeling. Met de crisis achter de rug verlopen projecten nu in een razend tempo en is voor onderzoek gericht op 'ontwerpen aan de circulaire stad' vaak geen tijd. DELVA Landscape Architects and Urbanism slaagt er met een eigen aanpak wel in ruimte te maken voor ontwerpend onderzoek. Het Amsterdamse bureau voor landschapsarchitectuur schreef er een essay over, dat deel uitmaakt van de publicatie 'Landschapsarchitectuur: Tussen ontwerp en onderzoek'. Deze publicatie verschijnt op 7 december.
Voorpublicatie 'Landschapsarchitectuur: Tussen ontwerp en onderzoek’
DELVA ziet het landschap als een levende, oneindige bron van energie. Hoosbuien, huisafval, vervuilde grond of in de boeken afgeschreven industriële panden rekent het Amsterdamse bureau niet per se meer tot zaken waar we zo snel mogelijk van af moeten. Het circulaire denken is voor het bureau een vanzelfsprekendheid en geen doel op zich. Maar die vanzelfsprekendheid wordt in de praktijk door stakeholders nog niet altijd gedeeld. “Projecten moeten doorgaans in een snel tempo verlopen en onderzoek doen kost dan in de ogen van derden vaak te veel tijd,” aldus oprichter van DELVA, Steven Delva.
Publicatie ‘Landschapsarchitectuur: Tussen ontwerp en onderzoek’
Uitgave: Dutch School of Landscape Architecture.
Redactie en samenstelling: Steffen Nijhuis (TU Delft) en Danielle Niederer (DSL).
De publicatie wordt op 7 december gepresenteerd op de Academie van Bouwkunst Amsterdam, aansluitend aan de inauguratie van Sven Stremke tot lector landschapsarchitectuur. De publicatie is na 7 december te downloaden via de DSL-website en als gedrukte versie verkrijgbaar via de DSL. Meer informatie over het boek / aanmelden voor de inauguratie en boekpresentatie: zie de website van de DSL.
Ontwerpend onderzoek
De circulaire stad is een ruimtelijke opgave, waarbij volgens Delva ruimtelijke ontwerpkennis onontbeerlijk is. Het doen van ontwerpend onderzoek is daarom een noodzaak. Met vragen als: welke materialen zijn hier te recyclen, is de grond vervuild, en zo ja op welke wijze kun je met ruimtelijke interventies de condities van de grond verbeteren? En hoe ga je om met hemelwateromvang in een specifieke stedelijke omgeving wanneer je geen ondergronds riool wil aanleggen? Naast deze ruimtelijke vraagstukken onderzoekt het bureau de ontwerpprocessen die passen bij het realiseren van een circulaire stad. Welke partners heb je wanneer nodig? Tegen welke regelgeving of beleidseisen loop je als ontwerper op en wat betekent je plan voor toekomstig beheer?
Cirulair én snel
Thema’s als duurzaamheid en klimaatadaptatie staan hoog op gemeentelijke agenda’s. Maar de hoogconjunctuur zorgt ervoor dat projecten een razendsnel tempo hebben, met stakeholders die bang zijn kostbare tijd te verliezen met het toepassen van nieuwe, circulaire systemen. Volgens Delva is circulair denken, mits gekoppeld aan grondige ontwerp- en projectkennis, wel verenigbaar met snelheid van uitvoering. Daarbij is het hebben van kennis over beleid een absolute must. Delva: "Wie weet aan te haken op lopend beleid kan ambtenaren enthousiasmeren achter circulaire ontwerpkeuzes te gaan staan. Door projectontwikkelaars te tonen dat ontwerpkeuzes passen binnen gemeentelijk beleid, krijg je ook hier de handen op elkaar voor je plan. Als ontwerper ben je bovendien in staat de soms wat abstracte beleidsambities te voorzien van concrete uitwerkingen.”
‘delva keuvel’
© DELVA Landscape Architects - Zuiverend Park de Ceuvel
Living Lab
Het zichtbaar delen van ambities helpt ook om op de circulaire weg door te gaan, stelt Delva aan de hand van een eigen gerealiseerd ontwerp in opdracht van woningcorporatie de Alliantie: het masterplan Buiksloterham voor 550 woningen en 4000 m2 werkunits en horeca. "In een gekoppeld onderzoeksproject 'Circulair Buiksloterham' maakten we een scan van het stedelijk metabolisme. Met deze informatie konden we een ontwerp maken dat ruimtelijk slim in elkaar steekt en aantrekkelijk, maar ook haalbaar is. We bestempelden het projectgebied bewust als ‘Living Lab’. Iedereen wist zo dat er gezocht werd naar innovatieve oplossingen.” Delva was ook aanjager van een proces waarbij uiteindelijk twintig partijen, waaronder de gemeente, de opdrachtgever, maar ook energieleveranciers en het waterschap, een manifest ondertekenden waarin ze gezamenlijk de ambitie uitspraken echt een circulaire wijk te willen bouwen. Het gezamenlijk onderschrijven van doelstellingen in het manifest bracht Circulair Buiksloterham in een versnelling.
‘delva sugar’
© DELVA Landscape Architects - Studioninedots - Groningen Suikerfabriek
Next steps
Ondertussen spreidt het onderzoek zich uit over allerhande projecten. Zo ligt bijvoorbeeld in Groningen het plan klaar voor de transformatie van een fabrieksterrein met een suikerfabriek van 240 hectare in een New Suger District. Ook deze transformatie vindt zijn basis in ontwerpend onderzoek. In de Merwe Vierhaven te Rotterdam werken DELVA, W&B, Skonk, Site UD, samen met actoren zoals de gemeente, het havenbedrijf, grondeigenaren en projectontwikkelaars aan een herziend bestemmingsplan dat slimmer is en verder gaat dan het gangbare en waarin de koppeling wordt gemaakt tussen circulariteit, klimaatadaptatie (buitendijks en dus onderhevig aan getijden), economie (innovatie) wonen en werken.
Coverfoto: Congres Circulair Innoveren, Marjo Baas, Creative Commons
Cover: ‘congres circulair’
Door Marieke Berkers
Architectural Historian
Door Steven Delva
DELVA Landscape Architects / Urbanism
