Werkplek Cafe door Pejmon Hodaee (bron: Unsplash)

Onderzoekers De Spontane Stad: maak betaalbare werkruimte mogelijk voor een levendige stad

2 februari 2021

3 minuten

Onderzoek Marktgestuurde gebiedsontwikkeling zorgt ervoor dat betaalbare werkruimte in de stad steeds schaarser wordt. Omdat behoud van werk voor een levendige stad noodzakelijk is, stellen onderzoekers Bernardina Borra en Gert Urhahn dat het beleid en de instrumenten van ruimtelijke ordening en grondontwikkeling op de schop moeten.

In opdracht van Hogeschool Rotterdam onderzochten Bernardina Borra en Gert Urhahn van The Spontaneous City hoe betaalbaar werk voor de stad behouden kan blijven en van nog meer waarde kan zijn. Volgens de onderzoekers is een verschuiving van integrale naar organische gebiedsontwikkeling noodzakelijk. Zo ontstaat er een open ontwikkelproces en krijgen initiatieven (en de initiatiefnemers/trekkers die daarbij horen) de ruimte zich te ontwikkelen.

Nieuwe trekkers

Borra en Urhahn schetsen in het onderzoek Ecosystemen van werk in de stad een huidige praktijk die de mogelijkheden voor betaalbaar werk (of betaalbare werkruimte) in de stad beperken. Zij stellen dat de grote steden inNederland steeds meer onder invloed komen te staan van marktgestuurde gebiedsontwikkeling. Daardoor ontstaan er torenhoge vastgoedprijzen, is er een te eenzijdige focus op het wonen en verschijnen er extra risico’s voor het voortbestaan van betaalbaar werk bij herontwikkeling. “De huidige praktijk kent ingecalculeerde grondopbrengsten bij binnenstedelijke of gemengde projecten, die weinig of geen ruimte laten voor ’werk’-functies anders dan winkels of kantoren.”

De resultaten van het onderzoek laten zien dat het met enkele ingrepen en veranderingen weldegelijk mogelijk is om ruimte voor (betaalbaar) werk in de stad te creëren en uit te breiden. Op basis van twintig voorbeeldprojecten in Nederland, België en Groot-Brittannië stellen Borra en Urhahn dat collectieve, dynamische samenwerkingen, die voor een groot deel tot stand zijn gebracht door de inbreng van nieuwe trekkers, de ecosystemen van werk in de stad kunnen stimuleren en versterken. “In plaats van de traditionele aanpak van het lineair uitwerken van gedetailleerde plannen met vastomlijnde afspraken, zoeken deze nieuwe trekkers steeds naar een manier van werken, in een proces met veel meer openheid, creativiteit en zeggenschap.”

Realistische blik 

De vier groepen trekkers – in het onderzoek regisseurs, operators, bewuste investeerders en wegbereiders genoemd, kunnen het niet alleen, is de andere conclusie. “Om de grip op werk verder te versterken, zijn behalve deze nieuwe trekkers ook verandering van beleid en van instrumenten van ruimtelijke ordening en grondontwikkeling nodig.” De onderzoekers komen met acht aanbevelingen om meer grip op werk, werkruimte in de stad en de betaalbaarheid ervan te krijgen. 

Een van de belangrijkste aanbevelingen: werk moet op de agenda boven wonen komen te staan. “In gebiedsontwikkeling wordt vaak voorrang gegeven aan woningbouw. Ten onrechte. Wij stellen voor om de volgorde om te draaien en voorrang te geven aan werk.” Verder hameren de onderzoekers op het belang van regie op alle niveaus, de kracht van eigendom en een realistische blik op de stad en werk in de stad. “De stad heeft werk nodig, werk heeft de stad nodig.”

Lees het volledige onderzoek op de website van Hogeschool Rotterdam. Het onderzoek is begin deze maand gepresenteerd in Pakhuis de Zwijger. Via deze link is de lancering terug te kijken.


Cover: ‘Werkplek Cafe’ door Pejmon Hodaee (bron: Unsplash)


Jasper_monster_sandervanwettum door Sander van Wettum (bron: SKG)

Door Jasper Monster

Waarnemend hoofdredacteur Gebiedsontwikkeling.nu


Meest recent

Impressie Vogelvlucht vanuit Rijnhaven op de Gnephoek door gemeente Alphen aan den Rijn (bron: gemeente Alphen aan den Rijn)

Hoe publiek en privaat samen impasses doorbreken, de ervaringen van Gnephoek

De ontwikkeling van de Gnephoek vormt de aftrap van de nieuwe publicatiereeks ‘PPS in Gebiedsontwikkeling’. Rood, groen en blauw in de polder: wat kunnen andere gebiedsontwikkelingen leren van de aanloop die in de Gnephoek is gemaakt?

Uitgelicht
Casus

27 oktober 2025

Detmer Koekoek door Ivar Pel (bron: Ivar Pel)

Duidelijke keuzes en publiek-private samenwerking zijn de sleutels voor klimaatadaptatie

Detmer Koekoek, kwartiermaker van NL AAA-Klimaatbestendig, pleit voor een heldere lange termijnvisie op gebiedsontwikkeling met duidelijke spelregels, structurele publiek private samenwerking en slimme financiering- en verzekeringsmodellen.

Interview

27 oktober 2025

Bord op de bouwplaats door Martin Bergsma (bron: Shutterstock)

Afwegingskader voor versnelling woningbouwplannen: zo kunnen gemeenten beter prioriteren

Gemeenten staan bol van de woningbouwambities, maar leiden onder een gebrek aan daadkracht en middelen. De juiste afwegingen maken is dan ook essentieel. Wouter Jan Verheul en Koos Seerden helpen gemeenten om toch te kunnen versnellen.

Onderzoek

24 oktober 2025

Uw gastbijdrage op GO.nu: Over gastbijdragen

Uw gastbijdrage op GO.nu

Wij staan open voor bijdragen uit wetenschap en praktijk. Wij moedigen auteurs aan hun kennis en ervaring te delen.

Over gastbijdragen
Uw project toevoegen: Ga naar de GO-Projectenkaart

Uw project toevoegen

Wilt u graag een gebiedsontwikkeling toevoegen aan de GO-projectenkaart? Vul dan via onderstaande link het formulier in.

Ga naar de GO-Projectenkaart
Uw organisatie bij de SKG: Ga naar de SKG-website

Uw organisatie bij de SKG

Uw organisatie aansluiten op het netwerk van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling? Neem dan contact op.

Ga naar de SKG-website
Uw bijeenkomst in de agenda: Neem contact op

Uw bijeenkomst in de agenda

U kunt uw gebiedsontwikkeling-gerelateerde evenement aankondigen via onze agenda door contact op te nemen met de redactie.

Neem contact op