Piushaven, Tilburg. Gebiedsontwikkeling als continu proces

20 februari 2013

4 minuten

Casus Piushaven is een van de omvangrijkste gebiedsontwikkelingen van de gemeente Tilburg. Onder het motto 'Piushaven, Levend Podium van Tilburg', transformeert het gebied van een voormalige industriële haven naar een veelzijdig en levendig woonwerkgebied met als grote kracht het water. Piushaven verbindt het centrum van Tilburg met Landschapspark Moerenburg. Piushaven is een slim voorbeeldproject van gebiedsontwikkeling in een tijd van lastige marktomstandigheden. De kern van het succes zit hem in het feit dat gebiedsontwikkeling hier een continu proces is van samenwerken en afstemming en dat er veel aandacht is voor de cruciale factor van vertrouwen tussen gemeente, projectontwikkelaars, ondernemers en bewoners. Illustratief hiervoor is dat er collectief middelen beschikbaar zijn gesteld voor gebiedspromotie via activiteiten en evenementen onder het motto 'Piushaven, Levend Podium van Tilburg'.

Projectgegevens

Locatie:
Transformatie voormalige industriële haven naar een centrumstedelijk woonmilieu. Circa 60 hectare.

Programma:
Circa 1.500 woningen, circa 38.000 m2 bvo bedrijfsruimte/voorzieningen, waaronder herontwikkeling van voormalig industrieel erfgoed AaBe-complex, deels rijksmonument, recreatieve voorzieningen (waaronder een havenpark)

Partijen:
Gemeente Tilburg (aanleg openbaar gebied) en diverse ontwikkelaars* .Overige betrokkenen: o.a. supervisor Riek Bakker, voorzitter van het Kwaliteitsteam Piushaven. Betrokken projectontwikkelaars zijn: Triborgh gebiedsontwikkeling, Bouwinvest, Van de Ven Bouw en Ontwikkeling, Bouwfonds Ontwikkeling, Van der Weegen, Residentie De Admiraal, Tiwos, WonenBreburg en Interfour B.V. Projectontwikkeling.

Fasering:
De gebiedsontwikkeling bestaat uit 15 verschillende deelplannen.
- de eerste deelplannen zijn reeds opgeleverd
- op dit moment zijn 3 deelgebieden (samen 360 woningen) in aanbouw en in verkoop
- looptijd tot circa 2020

In Piushaven komen circa 1.500 woningen en 38.000 m2 ruimte voor dienstverlening, zorg, detailhandel en horeca. Van de nieuwe woningen zijn er 900 appartementen en 600 grondgebonden woningen. In het rijksmonumentale AaBe-complex (voormalige wollenstoffenfabriek) wordt 28.000 m2 herontwikkeld tot grootschalig winkelcentrum. Behalve in dit complex ontstaat in het hele gebied bedrijvigheid, variërend van horeca en bed & breakfast tot detailhandel en galeries. Rondom het water (1,5 km lengte) komt een havenpark. Er is een nieuwe toegangsweg tot het gebied aangelegd en in het verlengde van die weg is een bijzondere brug in aanbouw, naar een ontwerp van John Körmeling. In de havenkom is een passantenhaven en liggen museumschepen.

Ondanks de recessie in de woningmarkt wordt er op meerdere locaties gebouwd en wonen de eerste nieuwe bewoners al in het gebied. Natuurlijk worden de effecten van de recessie gemerkt, maar in Piushaven worden woningen verkocht en ontwikkelaars en gemeente behouden het vertrouwen in de kracht van dit grootschalige binnenstedelijke transformatiegebied. Een grote kracht van Piushaven ligt letterlijk in het water; uniek voor Tilburg. Het gebied kenmerkt zich door een ander soort stedelijkheid dan bijvoorbeeld de binnenstad of de spoorzone. De dynamiek van de binnenstad is voelbaar aanwezig, maar speelt zich niet voor de deur af. Hoogstaande cultuur en een uitgebreid winkelaanbod zijn op slechts vijf minuten fietsafstand aanwezig. Deze stedelijkheid wordt aangevuld door een directe verbinding met het buitengebied. Nieuwe Tilburgers, doorstromers, starters en senioren vinden in de Piushaven hun plek. Het wordt een gebied dat een nieuwe impuls geeft aan Tilburg.

De gebiedsontwikkeling is een samenwerking van negen projectontwikkelaars en de gemeente. De supervisor is Riek Bakker, voorzitter van het Kwaliteitsteam Piushaven.

Piushaven bestaat uit vijftien verschillende deelplannen die tot circa 2020 worden ontwikkeld. De deelplannen kennen een verregaande mate van bewonersparticipatie. Per deelplan wordt gewerkt met een planteam van betrokken bewoners en ondernemers. Zo is er ook een planteam Openbare Ruimte. De gemeente is verantwoordelijk voor de aanleg van het openbaar gebied. Het is een bewuste keuze geweest van de gemeente om delen van het openbaar gebied juist nu, in de periode van de recessie in de woningbouw, aan te leggen, omdat er vertrouwen is in de gebiedsontwikkeling. De havenkom en de gebiedsontsluitingsweg zijn inmiddels klaar en de brug wordt geopend in juni 2013. Op dit moment zijn drie deelplannen (samen 360 woningen) in aanbouw en in verkoop: De Havenmeester, De Werf en Residentie De Admiraal. De eerste woningen van De Havenmeester en De Werf zijn inmiddels bewoond door nieuwe bewoners. Residentie De Admiraal is bijna klaar voor oplevering. Het gebied kent ook een eigen gezondheidscentrum, dat sinds eind 2011 in gebruik is.

Levend Podium van Tilburg In 2010 hebben de ontwikkelaars en de gemeente het besluit genomen om met behulp van het 'Levend Podium' (een gerichte sociaal-culturele programmering) Piushaven op de kaart te zetten. De kades, het water en de pier in de Piushaven zijn een levend podium voor allerlei evenementen en activiteiten. Het motto van het Levend Podium is 'verbinden'; het verbinden van de huidige en toekomstige bewoners van het gebied, ondernemers, culturele partners en het verbinden van de binnenstad met het buitengebied Moerenburg. Daarbij staat de beleving van het water centraal. Het Levend Podium wordt ingezet om de Piushaven een gezicht te geven in een periode met veel bouwactiviteiten en om de betrokkenheid van bewoners met hun leefgebied duurzaam te stimuleren. Het Levend Podium is geen doel op zich. Het is een middel om het imago van de Piushaven een impuls te geven. Inwoners van Tilburg worden geprikkeld en uitgedaagd tot een hernieuwde kennismaking met dit havengebied (Wat gebeurt daar? Wil ik erbij zijn? Wil ik er wonen?).

Al sinds de ondertekening van de raamovereenkomst Piushaven (december 2005) zijn tussen ontwikkelaars en gemeente afspraken gemaakt, onder andere over de gebiedspromotie. De gebiedspromotie wordt gezamenlijk opgepakt met een tweeledig doel: informeren en draagvlak vergroten en promotie van de Piushaven. De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de gebiedspromotie volgens het jaarlijkse gezamenlijk vast te stellen gebiedspromotieplan. Naast structurele communicatiemiddelen, zoals het informatiecentrum, de website en publicaties, worden incidentele communicatiemiddelen en acties ingezet.

Investeren in vertrouwen heeft de hoogste prioriteit in deze gebiedsontwikkeling. Hierin wordt door alle partijen geïnvesteerd. Gezamenlijke ambitie wordt vertaald in fasering en programmatische afstemming waardoor continuïteit in de uitvoering wordt behouden. Samen met de ontwikkelaars, ondernemers, (potentiële) kopers en omwonenden wordt de komende jaren verder gebouwd aan een levendige Piushaven.

Piushaven Tilburg is een van de projecten die centraal staan op het Praktijkcongres Gebiedsontwikkeling 2013